Cho tôi hỏi một số câu hỏi về Lốc xoáy: Lốc xoáy là gì ? Nguyên nhân gây ra lốc xoáy ? ở nước ta lốc xoáy thường xảy ra vào khoảng thời gian nào trong năm ? Khả năng dự báo, cảnh báo dông, tố, lốc ở nước ta hiện nay như thế nào ?

Lốc là gì? Nguyên nhân gây ra lốc? ở nước ta lốc thường xảy ra vào khoảng thời gian nào trong năm?

Lốc là một hiện tượng gió xoáy cực mạnh, xảy ra trong một phạm vi nhỏ,  hàng chục tới hàng trăm mét và tồn tại trong một thời gian ngắn. Nguyên nhân sinh ra gió lốc là những dòng khí nóng bốc lên cao một cách mạnh mẽ. Trong những ngày nóng nực mùa hè, mặt đất bị đốt nóng không đều nhau, một khoảng nào đó hấp thụ nhiệt thuận lợi sẽ nóng hơn, tạo ra một vùng khí áp giảm và tạo nên dòng thăng, không khí lạnh hơn ở chung quanh tràn đến tạo thành hiện tượng gió xoáy, tương tự như trong cơn bão. Đặc điểm của gió lốc là tốc độ gió tăng mạnh đột ngột trong một thời gian rõ rệt. Lốc cũng thường xuất hiện trong những đám mây dông, khi đối lưu phát triển mạnh, sự chênh lệch nhiệt độ theo chiều thẳng đứng lớn, làm cho áp suất thay đổi đột ngột, tạo nên những cột gió xoáy lớn, có khả năng bốc đi một lúc mấy toa tàu hoả, những ngôi nhà hoặc những tàu thuyền cỡ vài chục tấn, kèm theo lốc thường có dông và mưa đá.

Ở nước ta, hiện tượng gió lốc thường xảy ra trong khoảng từ tháng 4 đến tháng 8. Ở Bắc bộ và Bắc Trung bộ, trong mùa đông hầu như không có hiện tượng này. Lốc xoáy thường xảy ra vào mùa hè, nhất là ở những vùng sát biển. Ở Nam Bộ, hiện tượng gió lốc trong mùa hè không nhiều như ở Bắc bộ và Trung Bộ. Lốc cũng như vòi rồng xảy ra rất đột ngột và hoạt động trong một khoảng thời gian ngắn, không thể dự báo được. Trong những ngày nắng nóng, khi có mây dông xuất hiện, chúng ta cần theo dõi chặt chẽ và có biện pháp để đề phòng thiệt hại do lốc gây ra.

Khả năng dự báo, cảnh báo dông, tố, lốc ở nước ta hiện nay như thế nào?

Do tính chất của dông, tố, lốc là những nhiễu động khí quyển quy mô nhỏ, hình thành nhanh, nên khó có thể dự báo chính xác thời gian xuất hiện và nơi xuất hiện. Sự phát hiện và dự báo dông thường dễ hơn so với dự báo tố, lốc. Với những trang thiết bị hiện đại quan trắc và giám sát bầu trời hiện nay như ảnh mây vệ tinh phân giải cao MTSAT, rađa thời tiết, người ta có thể phát hiện được dông, tố, lốc. Song do các hiện tượng trên xảy ra rất nhanh nên chỉ có thể dự báo cực ngắn. Tuy nhiên, do điều kiện thông tin truyền thông, thông tin dự báo đến cộng đồng có độ trễ nhất định nên công tác dự báo phục vụ còn hạn chế. Ngay cả các nước tiên tiến mặc dù có nhiều trang thiết bị hiện đại, khoa học công nghệ trên lĩnh vực dự báo đã đạt tới trình độ cao nhưng việc dự báo tố, lốc vẫn còn nhiều khó khăn.

Ở nước ta, hiện nay căn cứ vào điều kiện và khả năng hình thành tố, lốc trong những hệ thống thời tiết nhất định, chúng ta chỉ có thể cảnh báo khả năng xuất hiện tố, lốc phục vụ công tác phòng chống, nhưng chưa dự báo một cách chính xác thời gian, vị trí xuất hiện. Bởi vậy, công tác chuẩn bị, chủ động phòng chống các thiên tai dông, tố, lốc đối với cộng đồng nói chung, và đặc biệt đối với ngư dân trên biển nói riêng, vẫn là giải pháp lâu dài và hiệu quả nhất nhằm giảm nhẹ thiệt hại. Việc tăng cường đầu tư trang thiết bị hiện đại, nâng cao trình độ khoa học-công nghệ trên lĩnh vực dự báo là hai vấn đề chính trong việc nâng cao năng lực dự báo KTTV phục vụ phòng chống thiên tai trước mắt và lâu dài.