Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu Thư ký điều hành Simon Stiell (trái) trước các đại biểu ở Bonn (Ảnh: Amira Grotendiek/UNFCCC/Flickr).
Người đứng đầu cơ quan khí hậu của Liên hợp quốc đã kêu gọi các chính phủ tại các cuộc đàm phán giữa năm ở Đức đạt được “tiến bộ nghiêm túc” hướng tới việc thiết lập mục tiêu tài chính khí hậu mới sau năm 2025. Gọi tài chính khí hậu là “động lực tuyệt vời cho hành động vì khí hậu”, Simon Stiell đã nói với các nhà đàm phán khi bắt đầu phiên họp thường niên vào tháng 6 tại thành phố Bonn rằng họ phải đưa ra các phương án cụ thể cho mục tiêu định lượng tập thể mới (NCQG) về tài chính.
Mục tiêu này là một trong những quyết định chính được mong đợi từ hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP29 của Liên hợp quốc vào tháng 11 tại thủ đô của Azerbaijan. “Chúng tôi không thể đến được Baku với quá nhiều việc phải làm. Vì vậy, hãy làm cho mỗi giờ ở đây đều có giá trị”, Stiell nói hôm thứ Hai trong bài phát biểu khai mạc hội nghị từ ngày 3 đến ngày 13 tháng Sáu.
Sau sự chậm trễ do một cuộc biểu tình ủng hộ Palestine trái phép và khiếu nại từ phái đoàn Nga rằng không phải tất cả các thành viên của họ đều nhận được thị thực để đến Đức, các khối đàm phán của chính phủ đã đưa ra tuyên bố tiết lộ sự chia rẽ sâu sắc về việc ai sẽ cung cấp tài chính khí hậu và số tiền đó sẽ là bao nhiêu. Trong khi các nước đang phát triển liên tục kêu gọi thay thế mục tiêu 100 tỷ USD/năm hiện nay bằng “nghìn tỷ USD” thì các nước phát triển vẫn chưa đưa ra con số nào cho mục tiêu này. Một số nước đang phát triển cho rằng ít nhất phần lớn số tiền phải đến từ chính phủ các nước phát triển, những nước chịu trách nhiệm về vấn đề này cho đến nay theo cơ chế khí hậu của Liên hợp quốc.
Ngược lại, các nước phát triển cho biết một phần trong số đó sẽ đến từ khu vực tư nhân và thuế toàn cầu đối với hàng hóa nặng carbon, cũng như từ ví tiền công của các nước đang phát triển giàu có hơn, gây ô nhiễm cao hơn. Những chia rẽ khác cần được giải quyết trước tháng 11 bao gồm định nghĩa chung về tài chính khí hậu, khoảng thời gian đặt ra mục tiêu mới, cách giám sát dòng tài trợ và số tiền nên được chi vào việc gì.
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), mục tiêu lâu dài là cung cấp 100 tỷ USD hàng năm kể từ năm 2020 chỉ được đáp ứng vào năm 2022, muộn hơn hai năm so với thời hạn mà các nước phát triển đã đồng ý vào năm 2009. Diego Pacheco, một nhà đàm phán đến từ Bolivia, phát biểu tại phòng họp ở Bonn rằng mức độ tham vọng về mục tiêu tài chính mới sẽ ảnh hưởng đến mức độ tham vọng của các nước đang phát triển trong kế hoạch hành động về khí hậu của Liên Hợp Quốc - kế hoạch mà tất cả các quốc gia dự kiến sẽ công bố vào đầu năm tới. Ông nói, NCQG sẽ xác định “lời nói chuyển thành hành động như thế nào?”.
Hàng tỷ đến hàng nghìn tỷ
Cho đến nay, rất ít chính phủ đưa ra yêu cầu chính xác về số tiền cao nhất cho mục tiêu mới - mặc dù tất cả đều đồng ý rằng mục tiêu này sẽ được ấn định từ mức sàn 100 tỷ USD mỗi năm. Ấn Độ và nhóm các nước Ả Rập, dẫn đầu là Ả Rập Saudi, cho biết các nước giàu nên cung cấp ít nhất 1 nghìn tỷ USD mỗi năm, trong khi chính phủ các nước đang phát triển khác đã nhiều lần chỉ ra nhu cầu đạt tới “hàng nghìn tỷ USD”.
Tại một cuộc họp báo ở Bonn, Michai Robertson, nhà đàm phán tài chính chính của các quốc đảo nhỏ, đã cảnh báo: “Cái giá phải trả nếu chúng ta không chi hàng nghìn tỷ USD đó sẽ vượt xa số tiền ban đầu mà chúng ta đang đầu tư”. Ông nói thêm rằng chiến tranh và xung đột “đã nhận được hàng nghìn tỷ USD”. Ông nói thêm rằng nhiều nước đang phát triển vẫn chưa xác định số lượng chính xác vì họ đang lập mô hình và chờ “báo cáo xác định nhu cầu” của Liên hợp quốc sẽ ra mắt vào tháng 10, trước COP29.
Trong các bài phát biểu của mình, cả Liên minh châu Âu và Canada đều không đưa ra bất kỳ ý nghĩa nào về mục tiêu sẽ lớn đến mức nào. Iskander Erzini Vernoit, người sáng lập tổ chức tư vấn Ma-rốc có tên là Sáng kiến Imal, nói với các nhà báo rằng các nước phát triển chưa sẵn sàng tham gia thảo luận về mục tiêu nên là bao nhiêu.
Nguồn rộng hay hẹp
Vernoit cho biết khía cạnh duy nhất mà các quốc gia giàu có sẵn sàng thảo luận cho đến nay là “đề xuất của họ đòi hỏi nguồn tiền đến từ các nguồn khác ngoài chính họ”. Đại biểu của EU cho biết tại Bonn rằng số tiền này phải đến từ “nhiều nguồn, công cụ và kênh khác nhau, bao gồm cả các nguồn sáng tạo, đồng thời đảm bảo tất cả các dòng tài chính phù hợp với Thỏa thuận Paris”. Nhà đàm phán EU cho biết: “Mặc dù chúng tôi rất coi trọng cốt lõi công của mục tiêu mới, nhưng chỉ nguồn lực công sẽ không đủ”. “Các nguồn sáng tạo” đề cập đến nhiều đề xuất gây quỹ khác nhau như đánh thuế các tỷ phú, khí thải vận chuyển, máy bay và giao dịch tài chính. Một lực lượng đặc nhiệm do Pháp và Kenya dẫn đầu hiện đang xem xét các lựa chọn này.
Các nước phát triển, bao gồm cả các nước ở EU, đã nhấn mạnh Điều 2.1c của Thỏa thuận Paris 2015 về tạo ra các dòng tài chính, bao gồm cả tài chính tư nhân, phù hợp với việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Họ cũng đang nỗ lực mở rộng nguồn tài trợ của chính phủ. Nhà đàm phán EU nói thêm tại Bonn rằng “việc cung cấp và huy động tài chính khí hậu phải là một nỗ lực toàn cầu, phản ánh sự đoàn kết - đặc biệt là với các quốc gia và cộng đồng dễ bị tổn thương nhất, đồng thời nắm bắt được hoàn cảnh toàn cầu đang phát triển và tính chất năng động của khả năng kinh tế”. Các nước phát triển đã lập luận rằng, kể từ khi Liên Hợp Quốc phân loại các nước phát triển và đang phát triển lần cuối vào năm 1992, một số quốc gia đang phát triển đã trở nên giàu có hơn và gây ô nhiễm nhiều hơn - và do đó lẽ ra họ nên đóng góp tài chính cho khí hậu để không nhận được khoản tài trợ đó. Trung Quốc, các quốc gia vùng Vịnh và Hàn Quốc là những ví dụ nổi bật nhất.
Phát biểu thay mặt cho một nhóm đàm phán bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Anh và Úc, nhà đàm phán Canada cho biết mục tiêu mới phải là “đa tầng và kết hợp tất cả các nguồn tài chính - công và tư, trong nước và quốc tế - nó nên rút ra từ nỗ lực của nhiều bên đóng góp phản ánh thực tế và khả năng kinh tế”. Tuy nhiên, thay mặt cho nhóm các nước đang phát triển lớn nhất, Uganda nhấn mạnh trách nhiệm thuộc về nhóm các nước phát triển truyền thống. Phát biểu thông qua người phiên dịch thay mặt Nhóm Ả Rập, nhà đàm phán của Ả Rập Xê Út cho biết mục tiêu mới phải phản ánh “trách nhiệm của các nước tiên tiến” dựa trên các quy tắc của Thỏa thuận Paris.
Nhà đàm phán của Brazil cho biết tài chính công phải là “cốt lõi” của mục tiêu và tài chính khí hậu phải được xác định để có sự minh bạch và trách nhiệm giải trình về việc liệu nó có được cung cấp như đã hứa hay không. Bà nói thêm, OECD - một câu lạc bộ gồm các quốc gia giàu có tuần trước tuyên bố đã đạt được mục tiêu 100 tỷ USD - “không có tính hợp pháp đa phương” để đưa ra những đánh giá như vậy. Đề cập đến thông báo của OECD, Pacheco của Bolivia cho biết: “Chúng tôi thấy có nhiều sự phấn khích trong việc cung cấp tài chính khí hậu dưới dạng các khoản vay theo lãi suất thị trường”.
Hơn 2/3 nguồn tài chính khí hậu được OECD ghi nhận là dưới dạng các khoản vay. Trong số các khoản vay do chính phủ cung cấp trực tiếp, khoảng 1/5 được cung cấp theo lãi suất thị trường, trong khi gần 3/4 khoản vay từ các ngân hàng phát triển đa phương được phân loại là không ưu đãi nhưng vẫn có điều kiện tốt hơn so với các tổ chức cho vay thương mại.
Vernoit cảnh báo rằng các nước phát triển có thể sẽ đạt được mục tiêu trong các cuộc đàm phán ở Bonn trừ khi công chúng - thông qua các nhóm xã hội dân sự - nêu lên “sự phẫn nộ về mặt đạo đức về diễn biến của cuộc đối thoại”. Ông nói: “Đây không phải là phản ứng đối với tình huống khẩn cấp, không phải là phản ứng đối với bất kỳ trách nhiệm đạo đức nào”.
Tin ngắn: Tạp chí KTTV
.png)
.jpg)
