Cờ của Hội nghị Biến đổi Khí hậu của Liên hợp quốc UNFCCC tại trụ sở của Cơ sở Liên hợp quốc ở Bonn, Đức, vào ngày 3 tháng 6 năm 2024 (Ảnh: IMAGO/Bonn.digital qua Reuters).
Angela Churie Kallhauge là Phó Chủ tịch Điều hành về Tác động của Quỹ Bảo vệ Môi trường, đồng thời là cựu lãnh đạo Ban Thư ký Liên minh Lãnh đạo Định giá Carbon của Ngân hàng Thế giới. Với các nhà đàm phán về khí hậu tập trung tại các cuộc đàm phán giữa năm của Liên Hợp Quốc tại Bonn, Đức, để chuẩn bị cho COP29, một câu hỏi quan trọng được đặt ra: làm thế nào chúng ta có thể đảm bảo rằng số tiền huy động để giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu không chỉ đủ về số lượng mà còn có hiệu quả về chất lượng?
Các nhà đàm phán đã được giao nhiệm vụ đặt ra một mục tiêu định lượng chung mới, hay NCQG, về tài chính khí hậu, nhằm nhanh chóng tăng quy mô số tiền chúng ta cần trên toàn cầu cho hành động vì khí hậu. Trước những nhu cầu cấp thiết, NCQG phải có tham vọng. Các chuyên gia ước tính rằng đến năm 2030, sẽ cần 2,4 nghìn tỷ USD hàng năm để chỉ hỗ trợ nhu cầu của các nước đang phát triển.
Chỉ còn 5 tháng trước khi mục tiêu được đưa ra bàn quyết định tại COP29, điều quan trọng là các nhà đàm phán phải xem xét vấn đề chất lượng - chẳng hạn như loại hình tài trợ, cách tiếp cận tiền, sự phù hợp với các ưu tiên quốc gia, khả năng dự đoán của vốn và tác động của chúng. Tài chính khí hậu chất lượng cao sẽ không tạo thêm gánh nặng và có lộ trình tiếp cận rõ ràng cho các quốc gia và cộng đồng có nhu cầu. Tuy nhiên, nhiều nước đang phát triển bày tỏ lo ngại rằng chất lượng tài chính hiện nay còn xa mới đạt được mức cần thiết.
Ưu đãi và dễ tiếp cận
Một tín hiệu quan trọng về chất lượng trong tài chính khí hậu là mức độ ưu đãi - hoặc mức độ thuận lợi của các điều khoản tài trợ. Tài chính ưu đãi bao gồm các khoản tài trợ và cho vay với lãi suất thấp và thời gian trả nợ dài hơn, giúp các nước tiếp nhận dễ dàng quản lý hơn. Các công cụ ưu đãi cũng có tiềm năng mở rộng quy mô hoạt động bằng cách huy động tài chính tư nhân. Những cách tiếp cận “tài chính hỗn hợp” này thường có thể mang lại nhiều lợi ích hơn so với khoản trợ cấp hoặc khoản vay truyền thống. Ví dụ, để xây dựng một nhà máy năng lượng mặt trời ở Uzbekistan, Ngân hàng Thế giới đã sử dụng các khoản vay ưu đãi để giảm thiểu rủi ro tài chính và khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, hơn 70% tài chính công về khí hậu được cung cấp thông qua các khoản vay, hầu hết trong số đó là không ưu đãi. Điều này đặt ra thách thức khi nhiều nước đang phát triển phải đối mặt với khủng hoảng nợ ngày càng gia tăng và các khoản vay không ưu đãi có nguy cơ khiến các quốc gia dễ bị tổn thương này mắc nợ thêm.
Tuy nhiên, các quốc gia đang gặp khó khăn về nợ nần như Ghana và Zambia vẫn nhận được 17% tài chính khí hậu thông qua các khoản vay vào năm 2021. Nếu không có sự ưu đãi thích hợp, tài chính khí hậu nhằm xây dựng khả năng phục hồi có thể khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn một cách nghịch lý.
Một thước đo khác về chất lượng là khả năng tiếp cận tài chính. Việc tăng cường tài trợ khí hậu phải đi kèm với các kênh tiếp cận rõ ràng cho các nước đang phát triển, nhưng những rào cản quan liêu, tính minh bạch hạn chế và các điều khoản tài trợ cứng nhắc có thể cản trở các chính phủ tiếp cận các nguồn tài trợ quốc tế. Ví dụ, các quốc đảo nhỏ đã gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn lực từ quỹ khí hậu do hạn chế về năng lực trong việc điều hướng bối cảnh tài chính. Khả năng tiếp cận tài chính tư nhân cũng thiếu do các nhà tài trợ tư nhân nhận thấy rủi ro cao khi đầu tư vào các thị trường mới nổi. Nếu các dòng tài chính khí hậu vẫn không sẵn có hoặc không thể tiếp cận được đối với các nước đang phát triển thì các nước đang phát triển sẽ không thể giải quyết một cách có ý nghĩa các nhu cầu và ưu tiên của họ.
Mục tiêu nhiều lớp
Cấu trúc của NCQG có thể kết hợp các yếu tố tác động, ưu đãi và khả năng tiếp cận. Các nhà đàm phán nên theo đuổi mục tiêu có nhiều tầng lớp - đặt mục tiêu hỗ trợ cung cấp tài chính công cho các nước đang phát triển, bên cạnh mục tiêu đầu tư để huy động mọi nguồn tài chính trên toàn cầu. Mục tiêu hỗ trợ cần được củng cố bằng tài chính ưu đãi, hướng tới các ưu tiên quốc gia của các nước đang phát triển thông qua viện trợ không hoàn lại và các công cụ tài chính phi nợ khác phù hợp với mục đích. Các lớp này có thể thúc đẩy các phương pháp tiếp cận kết hợp nhằm mở rộng quy mô nguồn tài chính sẵn có và cho phép tiếp cận nhiều hơn mà không tạo ra gánh nặng nợ mới.
Cuối cùng, để tài chính công mở ra các kênh tiếp cận mới hiệu quả hơn, chúng ta cần cải cách ổn định hệ thống tài chính rộng lớn hơn, bao gồm cả các ngân hàng phát triển đa phương (MDB). Các MDB đang tiến hành cải cách để đơn giản hóa khả năng tiếp cận và tăng khả năng cho vay, đồng thời đưa ra các thông báo mới tại Cuộc họp mùa xuân của Ngân hàng Thế giới vào tháng 4, cho phép nguồn tài chính công từ MDB thúc đẩy các dòng tài chính tư nhân lớn hơn và giảm thiểu rủi ro khủng hoảng nợ. Việc kết hợp các yếu tố định lượng và định tính phải được đặt lên hàng đầu trong chương trình nghị sự ở Bonn. Nhiều quốc gia đã kêu gọi đưa các yếu tố chất lượng vào mục tiêu. Giờ đây, việc cung cấp chất lượng này - thông qua ưu đãi lớn hơn, khả năng tiếp cận và đổi mới - sẽ rất quan trọng để đảm bảo rằng tài chính khí hậu có thể đóng vai trò mang tính chuyển đổi trong việc giải quyết các thách thức phức tạp do biến đổi khí hậu đặt ra.
Tin ngắn: Tạp chí KTTV
.png)
.jpg)
