Trao đổi của chuyên gia dự báo về đợt không khí lạnh ảnh hưởng đến nước ta ngày 8/4/2021

PV. Thưa ông, đợt không khí lạnh đang tràn về nước ta ngày 8/4/2021 này có phải “rét nàng Bân” hay không? Nhiệt độ các khu vực giảm xuống thấp nhất bao nhiêu độ C?

Ông Trần Quang Năng: Đợt không khí lạnh tràn về nước ta từ chiều và đêm ngày 8/4/2021 chưa phải là “rét nàng Bân”. Trong đợt KKL này, nhiệt độ thấp nhất ở các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ giảm xuống còn 19-21 độ, vùng núi nhiệt độ thấp nhất khoảng 16-19 độ, có nơi thấp hơn như Trùng Khánh (Cao Bằng) 14,3 độ, Đồng Văn (Hà Giang) 13 độ.

PV. Nhiều ý kiến cho rằng, tháng 3 âm lịch ở miền Bắc đã không còn “rét nàng Bân” khi các đợt không khí lạnh tràn về không đủ gây rét. Vậy có hay không chuyện miền Bắc mất “rét nàng Bân”?

Ông Trần Quang Năng: Trong dân gian có câu “Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân". “Rét nàng Bân” là đợt rét cuối cùng của mùa đông xảy ra vào tháng 3 âm lịch ở miền Bắc Việt Nam. Theo thống kê vào thời điểm tháng 3 âm lịch thường rơi vào thời đoạn cuối tháng 3 đến đầu tháng 5 dương lịch. Trong thời gian này không khí lạnh vẫn còn hoạt động và vẫn có những đợt gây ra trời rét (tức nhiệt độ trung bình ngày dưới 20 độ C).

Tuy nhiên, không phải năm nào cũng xảy ra thời tiết trời rét trong giai đoạn này. Theo thống kê thì tần suất xuất hiện các đợt rét trong thời gian này khoảng 30%. Như vậy, trung bình thì cứ 10 năm thì có khoảng 3 lần xảy ra. Như vậy cũng chưa thể khẳng định nói là đã không còn rét nàng Bân hay không còn rét vào các tháng 3-4 dương lịch.

PV. Vì sao các đợt “rét nàng Bân” những năm gần đây không còn mạnh như trước thưa ông?

Ông Trần Quang Năng: Trong những năm gần đây, trước sự biến đổi khí hậu (mà một trong những nguyên nhân là do sự tác động của con người - xuất phát từ sự thay đổi mục đích sử dụng đất và nguồn nước và sự gia tăng lượng phát thải khí CO2 và khí nhà kính khác từ các hoạt động của con người) nên nền nhiệt chung trên toàn cầu có xu hướng tăng và Việt Nam cũng không là ngoại lệ. Vì vậy các đợt rét cũng có xu hướng giảm đi và “rét Nàng Bân” (theo dân gian là đợt rét cuối mùa thường xảy ra ở các tỉnh miền Bắc vào tháng 3 âm lịch – tương đương với tháng 4 dương lịch hàng năm) cũng ít xuất hiện hơn. Tuy nhiên, mọi thứ chỉ là tương đối, trên thực tế tháng 4 năm 2020 do không khí lạnh (KKL) liên tục hoạt động với cường độ khá mạnh (so với cùng thời điểm hàng năm) nên đã xảy ra nhiều ngày rét và nhiệt độ trung bình ở mức thấp hơn từ 1-2 độ C, có nơi trên 2 độ C ở các tỉnh thành thuộc khu vực Bắc Bộ.

PV. Xin ông cho biết thêm những nhận định của Trung tâm về “rét nàng Bân” năm 2021 ở miền Bắc?

Ông Trần Quang Năng: Tháng 4/2021 trùng với 10 ngày cuối tháng 2 và 20 ngày đầu tháng 3 âm lịch. Từ đầu tháng đến nay KKL hoạt động yếu, nhiệt độ ở mức khá cao so với cũng thời điểm hàng năm và đợt KKL này (ngày 8-9/4/2021) đã làm thay đổi đáng kể thời tiết ở Bắc Bộ nhưng hầu hết các nơi chỉ ở ngưỡng trời lạnh, chỉ một số nơi ở vùng núi là ở ngưỡng trời rét (nhiệt độ trung bình ngày dưới 20 độ C). Theo nhận định của chúng tôi, trong những ngày tiếp theo KKL chủ yếu hoạt động với cường độ yếu và có xu hướng lệch về phía Đông nên từ nay đến cuối tháng có thể xảy ra khoảng 2-3 đợt giảm nhiệt nhưng cũng chỉ ở ngưỡng trời lạnh, vùng núi có nơi rét nhẹ nên có thể nói cường độ “rét của nàng Bân” năm 2021 ở các tỉnh miền Bắc nước ra giảm so với mọi năm và ít hơn hẳn so với năm 2020.

Tạp chí Khí tượng Thủy văn