Vùng núi và trung du Bắc Bộ cần đề phòng lũ quét, sạt lở đất do mưa lớn kéo dài

Ảnh: Báo Nhân Dân

PV. Thưa ông, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thuỷ văn (KTTV) Quốc gia dự báo diễn biến mưa lớn ở Bắc và Bắc Trung Bộ trong những ngày tới như thế nào, tiềm ẩn hiện tượng nguy hiểm ra sao?

Trong 2-3 ngày vừa qua (20-22/5), trên khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ đang tồn tại vùng hội tụ gió mạnh gây mưa lớn. Nhận định, vùng hội tụ gió sẽ còn duy trì và hoạt động mạnh trong đêm nay (23/5) đến ngày 24/5 sau đó sẽ hoạt động yếu dần đi. Dự báo, từ đêm nay (23/5) đến ngày mai (24/5), ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ sẽ tiếp tục có mưa vừa, mưa to và dông với lượng mưa phổ biến 40-80mm, có nơi trên 120mm; riêng khu vực Sơn La, Hòa Bình, Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Thanh Hóa phổ biến 80-150mm, có nơi trên 180mm. Từ ngày 25/5, mưa vừa, mưa to diện rộng ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ có khả năng giảm dần.

Trong khoảng 5-7 ngày tới, mặc dù mưa lớn đã giảm nhưng mưa dông diện rộng ở vùng núi Bắc Bộ vẫn có khả năng kéo dài, cục bộ có nơi mưa to đến rất to.

Do mưa lớn đã xảy ra trong thời gian qua và có khả năng xảy ra mưa dông nhiều ngày tới nên ở vùng núi và trung du Bắc Bộ cần đặc biệt đề phòng các loại hình thời tiết nguy hiểm như lốc, sét, mưa đá, gió giật mạnh, lũ quét, sạt lở, ngập úng tại các khu vực trũng, thấp.

PV: Việc cuối tháng 5 vẫn nắng nóng xuất hiện thưa thớt và mưa lớn gây ngập lụt nhiều nơi có bất thường so với quy luật thời tiết hay không thưa ông?

Tháng 5 là thời kỳ chuyển dần sang mùa mưa ở các tỉnh Bắc Bộ. Trong thời gian qua có nhưng đợt tăng cường không khí lạnh nén rãnh áp thấp xuống Bắc Bộ gây mưa lớn ở khu vực này. Dự báo trong thời gian tới, tần suất mưa lớn ở Bắc Bộ sẽ có xu hướng xảy ra nhiều hơn khu vực này bước vào cao điểm mùa mưa. Do vậy các cấp chính quyền địa phương và người dân ở miền Bắc nói chung, ở vùng núi Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ nói riêng cần đặc biệt đề phòng các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như lốc, sét, mưa đá, lũ, lũ quét, ngập úng đang có xu hướng gia tăng.

PV: Thống kê từ đầu năm 2022 đến nay đã xảy ra những đợt thiên tai dị thường, trái quy luật thời tiết nào thưa ông?

Từ đầu năm đến nay có hiện tượng bão xuất hiện sớm ở vùng biển tây bắc Thái Bình Dương; mưa rất lớn ở miền trung xuất hiện trong mùa khô. Mặtkhác, với khả năng tác động của La Nina thì năm nay dự báo tác động của thiên tai sẽ phức tạp hơn năm 2021, cần cảnh giác, nguy cơ sẽ xuất hiện những cơn bão mạnh, nguy hiểm và diễn biến rất phức tạp. Thông thường, những năm ảnh hưởng của La Nina thì mưa cũng nhiều hơn và dễ xảy ra cực đoan hơn bình thường.

PV: Trong các tháng đầu năm 2022, mặc dù, chưa bước vào mùa mưa bão nhưng thiên tai phức tạp, dị thường như trời trở đông giữa mùa hè, mưa lũ trái quy luật tại miền Trung…., vậy nhận định xu thế thiên tai trong 6 tháng cuối năm như thế nào thưa ông, liệu có tiếp tục diễn biến cực đoan?

Trước hết do tác động của biến đổi khí hậu làm gia tăng tính bất thường và cường độ của cực đoan khí hậu và Hiện tượng ENSO đang ở trang thái La Nina (pha lạnh) sẽ chi phối đến diễn biến thiên tai trong mùa mưa bão năm nay ở nước ta theo hướng lạnh hơn, mưa lũ nhiều hơn và diễn biến bão phức tạp hơn so với bình thường, nhất so với năm 2021.

Dự báo trong số 10-12 cơn bão/ATNĐ hoạt động trên Biển Đông có 5-7 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến đát liền nước ta. Có dấu hiệu xảy ra dồn dập và có cường độ mạnh trong những tháng cuối năm.

Bắc Bộ được dự báo mưa nhiều gây lũ, lũ quết, sạt lở đất trong tháng 6-8. Khả năng sẽ xuất hiện các đợt mưa lớn gây lũ và ngập lụt vào tháng 10 - 11 ở Trung Bộ. Tuy nhiên, vào cuối mùa mưa lại có dấu hiệu thiếu hụt lượng mưa và ảnh hưởng đến hạn hán, xâm nhập mặn của mùa khô năm sau.

PV: Trung tâm Dự báo Khí tượng Thuỷ văn Quốc gia đã có kịch bản gì nâng cao chất lượng dự báo trong năm 2022 và lâu dài để góp phần cùng các cơ quan chức năng, cơ quan liên quan giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra?

Trong năm 2022, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia sẽ theo dõi chặt chẽ các loại hình thiên tai, ban hành các bản tin dự báo, cảnh báo sớm khi thiên tai có dấu hiệu xuất hiện và cập nhật theo sát diễn biến thiên tai để các cơ quan hữu quan và người dân có kế hoạch chủ động ứng phó.

Trong dài hạn, sẽ đề xuất việc bổ sung, tăng cường các quan trắc KTTV ở vùng biển, vùng núi chưa có hoặc còn thưa số liệu. Tăng cường ứng dụng KHCN để cải tiến các mô hình dự báo, kể cả ứng dụng cả trí tuệ nhân tạo AI trong dự báo thiên tai KTTV. Nghiên cứu đánh giá đầu đủ hơn về tác động của BĐKH đến sự bất thường và sự gia tăng cường độ của các thiên tai KTTV để có thể bổ sung thông tin vào các mô hình, phương án dự báo.

 Cùng với đó, cần có sự tham gia cả hệ thống, của cả xã hội, cộng đồng, các Bộ, ngành, địa phương. Đặc biệt là trong đánh giá phân vùng rủi ro, chia sẻ các số liệu kinh tế xã hội, tăng cường các quan trắc chuyen dung và tích hợp với số liệu KTTV quốc gia. Có như vậy chúng ta mới đưa ra được các dự báo, cảnh báo tác động phù hợp, từ đó có các phương án ứng phó tối ưu.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Tạp chí KTTV