Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia tổng kết công tác năm 2021, triển khai kế hoạch năm 2022

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị

Tình tình thiên tai KTTV năm 2021

Báo cáo tại Hội nghị, ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia cho biết: Trong năm 2021, thời tiết và khí hậu nước ta chịu ảnh hưởng của hiện tượng “La Nina kép” với ENSO ở trạng thái La Nina trong những tháng đầu năm, chuyển sang pha trung tính trong những tháng giữa năm sau đó quay lại trạng thái La Nina trong những tháng cuối năm. Tổng cộng đã xảy ra 18/22 loại hình thiên tai.

Trong năm 2021, trên khu vực Biển Đông đã có 12 cơn bão và ATNĐ (09 cơn bão và 03 ATNĐ), xỉ so với trung bình nhiều năm (TBNN). Hầu hết các cơn bão khi di chuyển vào vùng ven biển nước ta đều suy yếu thành ATNĐ hoặc thành một vùng áp thấp trước khi di chuyển vào đất liền. Trong đó, cơn ATNĐ tháng 7 (05-08/7), bão số 02 (KOGUMA), bão số 6 (DIANMU), bão số 7 (LIONROCK) và bão số 8 (KOMPASU), bão số 9 (RAI) đã ảnh hưởng trực tiếp đến nước ta. Các cơn ATNĐ và bão khi đổ bộ đã gây gió mạnh cấp 6-7, giật cấp 8 cho các vùng ven biển nước ta; riêng cơn bão số 2 gây gió mạnh cấp 9, giật cấp 10 vùng ven biển các tỉnh từ Thái Bình đến Nghệ An. Đặc biệt cơn bão số 9, được hình thành vào cuối mùa bão (tháng 12) nhưng có cường độ mạnh nhất đạt cấp 14-15, giật cấp 17. Trong thời gian hoạt động trên Biển Đông, bão số 9 luôn duy trì cường độ trên cấp 13 suốt 54 tiếng. Tại trạm khí tượng hải văn Song Tử Tây đã quan trắc được gió mạnh cấp 14, giật cấp 17. Đây là trị số gió đo được trực tiếp lớn nhất trong vòng khoảng 40 năm qua trên hệ thống quan trắc của Việt Nam

Tính đến ngày 20/12, đã có 21 đợt không khí lạnh (KKL) xâm nhập xuống nước ta, trong đó, có 14 đợt gió mùa Đông Bắc (GMĐB) và 7 đợt KKL tăng cường. Trong đó, đợt KKL tăng cường mạnh vào ngày 7/1/2021, sau đó, được bổ sung vào ngày 10/1/2021 và đợt KKL tăng cường mạnh ngày 17/1 đã gây ra rét đậm, rét hại ở khu vực Bắc Bộ và khu vực từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên - Huế, nhiệt độ thấp nhất một số nơi ở vùng núi cao của Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ đã xuống dưới 0 độ C, đã xuất hiện mưa tuyết và băng giá, trong đêm 10/1/2021 trên vùng núi cao Y Tý - Lào Cai.

Năm 2021, đã xảy ra 11 đợt nắng nóng trên diện rộng, gây nhiều ngày nắng nóng gay gắt đến đặc biệt gay gắt cho các tỉnh Bắc Bộ và Trung Bộ với nền nhiệt độ cao nhất phổ biến từ 38 - 40 độ C, có nơi trên 41 độ C. Trong đó, đợt nắng nóng kéo dài 22 ngày (từ ngày 3 - 24/8) đã gây nhiều ngày nắng nóng và nắng nóng gay gắt cho khu vực Trung Bộ, đây cũng là đợt nắng nóng kéo dài nhất trong năm 2021.

Tình hình hạn hán, xâm nhập mặn

Khu vực Bắc Bộ: Trong mùa khô, mực nước thấp nhất trong chuỗi quan trắc cùng thời kỳ liên tiếp xuất hiện tại Tuyên Quang (hạ lưu sông Lô), xuất hiện mực nước thấp nhất lịch sử trong tháng 6. Nguồn nước trên các sông ở khu vực Bắc Bộ phổ biến thiếu hụt từ 15-50% so với TBNN, thiếu hụt nhiều trên lưu vực sông Đà trong các tháng mùa lũ chính vụ, riêng hạ lưu sông Lô, sông Hồng và sông Thao thiếu hụt từ 70-90%.

Khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên: Trong các tháng mùa cạn năm 2021, mực nước trên phần lớn các sông biến đổi chậm, theo xu thế xuống dần. Lưu lượng dòng chảy trung bình trên phần lớn các sông phổ biến ở mức thiếu hụt so với TBNN cùng thời kỳ từ 20-65%, một số nơi thiếu hụt trên 75%. Trong những tháng mùa cạn, tình trạng hạn hán, thiếu nước cục bộ.l

Khu vực Nam Bộ: Trong mùa khô năm 2020-2021, mực nước trên sông Mê Công ở mức thấp hơn TBNN. Tổng lượng dòng chảy từ thượng nguồn sông Mê Công (trạm Kratie) về hạ lưu ở mức thấp hơn so với TBNN. Trong thời kỳ này, đã có 03 đợt xâm nhập mặn tăng cao làm ảnh hưởng lớn đến sản xuất và dân sinh ở ĐBSCL nhưng không nghiêm trọng như mùa khô năm 2019-2020.

Theo báo cáo của Tổng cục phòng, chống thiên tai, tính đến ngày 20/12, thiên tai đã làm 108 người chết và mất tích, bằng 46% trung bình 10 năm vừa qua và thấp nhất trong 30 năm vừa qua, thiệt hại ước tính trên 4.970 tỷ đồng, bằng 22% 10 năm vừa qua (Trung bình 10 năm 2012-2021: 230 người chết, mất tích thiệt hại kinh tế: 22.632 tỷ đồng). Thiệt hại về người do bão năm 2021 là 05 người; giảm thiểu so với một số năm bão lớn gần đây như năm 2017: 43 người, năm 2020: 25 người.

Về các nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2022, Ông Hoàng Phúc Lâm nhấn mạnh Trung tâm tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình hình thời tiết, thủy văn, hải văn trên phạm vi cả nước; cảnh báo, dự báo kịp thời các hiện tượng thời tiết, thủy văn, hải văn nguy hiểm như bão, ATNĐ, mưa lớn, lũ lớn, lũ quét, triều cường, sóng lớn,... phục vụ hiệu quả công tác phòng, chống thiên tai.

Các đại biểu tham dự cuộc họp trực tuyến

Phát biểu tại Hội nghị, Tổng cục trưởng Tổng cục KTTV Trần Hồng Thái ghi nhận, biểu dương và chúc mừng những kết quả mà Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia đã đạt được trong năm 2021. Trung tâm đã có nhiều đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ mới, từng bước đưa các bản tin dự báo đến Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và các tổ chức, nhân dân phục vụ tốt cho cộng đồng. Chất lượng các bản tin với độ tin cậy cao, vai trò, vị thế của ngành KTTV cũng được nâng lên.

Ông đề nghị, trong thời gian tới, Trung tâm rà soát lại từng cơn bão trong năm 2021, nghiên cứu rút ra những bài học kinh nghiệm, củng cố những phương pháp, hệ thống công cụ, nguồn lực cũng như con người để chuẩn bị cho mùa mưa lũ 2022. Ông cũng yêu cầu, Trung tâm cần tiếp tục hoàn thiện các quy trình, quy định, kiện toàn hệ thống dự báo KTTV; tiếp tục là cầu nối tốt giữa Trung ương và địa phương.

Trong năm 2022, Trung tâm cần tập trung nâng cao hơn nữa chất lượng dự báo quỹ đạo và cường độ của bão: nghiên cứu từng hình thế bão, bản chất khoa học của từng cơn… Tăng cường chất lượng dự báo mưa lớn cho thời hạn 12 giờ, 18 giờ, 24 giờ tiến tới là 48 giờ với độ phân giải ngày càng cao. Triển khai các bản tin lũ quét với tiêu chí càng ngày càng chi tiết hơn và chính xác hơn. Đẩy mạnh bài toán dự báo tác động mà trọng tâm là dự báo thủy văn với các bài toán cụ thể như ngập lụt đô thị và các bài toán liên quan. Tiếp tục cung cấp các bản tin dự báo phục vụ công tác PCTT, TKCN, không ngừng học tập kinh nghiệm quốc tế, đa dạng hóa các sản phẩm KTTV phục vụ phát triển kinh tế, xã hội.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Thứ trưởng Lê Công Thành biểu dương, chúc mừng những kết quả đạt được của Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia trong năm 2021, Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh, công tác dự báo bão trong năm 2021, đặc biệt là ở cơn bão số 9 vừa qua đã ngày càng bài bản hơn, chuyên nghiệp hơn với tinh thần trách nhiệm rất cao. Sự nỗ lực, cố gắng của cả hệ thống dự báo KTTV đã góp phần làm cho các thiệt hại do thiên tai năm 2021 giảm nhiều so với trung bình nhiều năm.

Thứ trưởng đề nghị trong năm 2022, Trung tâm tập trung vào các trọng tâm sau:

Tiếp tục đẩy mạnh công tác chuyển đổi số, hoàn thiện hệ thống phần mềm dữ liệu tập trung (CDH) để ứng dụng trong công tác chuyên môn ở tất cả các cấp (Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia, Đài KTTV khu vực, Đài KTTV các tỉnh). Việc ứng dụng hệ thống này là hết sức quan trọng vì nó sẽ thay đổi căn bản công việc. Với hệ thống dữ liệu tập trung, thảo luận dự báo trực tuyến thì công tác dự báo KTTV sẽ phát triển tốt hơn nữa.

Xây dựng, hoàn thiện và củng cố hệ thống các quy trình, quy định để các hệ thống này trở thành công cụ đưa vào công tác chuyên môn, được sử dụng thường xuyên; tiếp tục định hướng dự báo tác động đến các hoạt động kinh tế - xã hội. Bám sát khung dịch vụ khí hậu, đặc biệt là dự báo mùa và những ứng dụng của dự báo mùa.

Xây dựng kế hoạch thực hiện Chỉ thị 10 của Ban Bí thư  bám sát, rà soát theo các kế hoạch trung hạn, dài hạn đặc biệt công tác quan trắc và dự báo. Ông cũng lưu ý, Biến đổi khí hậu với ngày càng nhiều tác động mà tác động đầu tiên làTài nguyên nước, vì vậy đơn vị cũng tập trung, đẩy mạnh các bài toán này trong những năm tới.

Bùi Dịu