Thời tiết cực đoan “tàn phá” hệ thống nước toàn cầu

Lũ lụt ở Dubai sau khi UAE hứng chịu trận lũ lụt kỷ lục vào tháng 4 năm ngoái (Antonie Robertson/ Quốc gia)

Các nhà khoa học cho biết khí hậu cực đoan đã tàn phá chu trình nước toàn cầu vào năm ngoái, dẫn đến lũ lụt và hạn hán trên khắp thế giới khiến hàng triệu người phải di dời và gây thiệt hại hàng tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu. Năm ngoái, một nửa dân số thế giới đã trải qua năm ấm áp nhất. Nhiệt độ không khí ấm hơn 1,2°C so với đầu thế kỷ này và cao hơn 2,2°C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Một báo cáo của Đại học Quốc gia Australia cho biết hệ thống nước đã phải gánh chịu gánh nặng của sự thay đổi này, với nhiệt độ mặt nước biển tăng cao, gây ra lốc xoáy nhiệt đới và hạn hán. Các thảm họa liên quan đến nước đã giết chết hơn 8.700 người, khiến 40 triệu người phải di dời và gây thiệt hại kinh tế hơn 550 tỷ USD. Những thảm họa liên quan đến nước gây thiệt hại nặng nề nhất trong năm qua bao gồm: lũ quét, lũ, ngập lụt, hạn hán, lốc xoáy nhiệt đới và sạt lở đất. “Năm 2024, Trái đất trải qua năm nóng kỷ lục, năm thứ tư liên tiếp. Giáo sư Albert van Dijk của ANU cho biết các hệ thống nước trên toàn cầu đang phải gánh chịu hậu quả nặng nề, đồng thời cho biết những thái cực này đang thay đổi cách nước di chuyển khắp hành tinh. Ông nói thêm rằng năm nay không phải là một sự kiện cá biệt mà là một phần của xu hướng ngày càng tồi tệ với lũ lụt dữ dội hơn, hạn hán kéo dài và các hiện tượng cực đoan kỷ lục.

Phát biểu với The National, Giáo sư van Dijk cho biết lũ lụt tàn khốc và lượng mưa kỷ lục được ghi nhận ở UAE vào tháng 4 năm ngoái có lẽ liên quan đến cuộc khủng hoảng nước rộng lớn hơn. “Khi các nghiên cứu phân bổ về các loại mưa như thế này đã được thực hiện, chúng thường chỉ ra rằng khả năng xảy ra chỉ bằng một nửa nếu không có biến đổi khí hậu. Điều đó thậm chí còn xảy ra nhiều hơn ở các khu vực ven biển, nơi nước biển ấm lên làm tăng độ ẩm trong không khí”. Ông cũng cảnh báo các hiện tượng cực đoan sẽ xảy ra ngày càng thường xuyên hơn trong tương lai, bao gồm cả ở UAE.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu từ hàng nghìn trạm mặt đất và vệ tinh quay quanh Trái đất để cung cấp thông tin chi tiết gần như theo thời gian thực về các biến số như lượng mưa, độ ẩm đất, dòng chảy của sông và lũ lụt.

“Chúng tôi nhận thấy kỷ lục về lượng mưa đang bị phá vỡ với tần suất ngày càng tăng. Ví dụ, tổng lượng mưa hàng tháng cao kỷ lục đạt được thường xuyên hơn 27% vào năm 2024 so với đầu thế kỷ này, trong khi kỷ lục lượng mưa hàng ngày đạt được thường xuyên hơn 52%. Mức thấp kỷ lục xảy ra thường xuyên hơn 38%, vì vậy chúng ta đang chứng kiến ​​tình trạng cực đoan tồi tệ hơn ở cả hai phía” ông nói. “Tại Bangladesh, vào tháng 8, mưa gió mùa lớn và vỡ đập đã gây ra lũ lụt trên diện rộng. Hơn 5,8 triệu người bị ảnh hưởng và ít nhất một triệu tấn gạo bị phá hủy. Ở Tây Ban Nha, lượng mưa hơn 500 mm đã rơi trong vòng 8 giờ vào cuối tháng 10, gây ra lũ quét chết người”. Ông cho biết thêm, lũ lụt ở Brazil đã khiến hơn 80 người thiệt mạng và khu vực này ghi nhận lượng mưa hơn 300 mm.

Giáo sư van Dijk cũng cho biết trong khi kỷ lục về lượng mưa đang bị phá vỡ thì hạn hán ở nhiều nơi trên thế giới đang ảnh hưởng đến nông nghiệp và góp phần gây ra bất ổn khí hậu hơn nữa. Tại lưu vực sông Amazon, một trong những hệ sinh thái quan trọng nhất của Trái đất, mực nước sông thấp đã cắt đứt các tuyến đường vận chuyển và làm gián đoạn hoạt động sản xuất thủy điện. Báo cáo cho biết, cháy rừng đã phá hủy hơn 52.000 km² chỉ trong tháng 9, giải phóng một lượng lớn khí nhà kính. Nam Phi cũng phải hứng chịu một đợt hạn hán nghiêm trọng khiến sản lượng ngô giảm hơn 50% và khiến hơn 30 triệu người phải đối mặt với tình trạng thiếu lương thực.

“Chúng ta cần chuẩn bị và thích ứng với những hiện tượng cực đoan nghiêm trọng hơn chắc chắn sẽ xảy ra. Điều đó có nghĩa là hệ thống phòng chống lũ lụt mạnh mẽ hơn, phát triển nguồn cung cấp nước và sản xuất lương thực có khả năng chống chịu hạn hán tốt hơn cũng như hệ thống cảnh báo sớm tốt hơn. Giáo sư van Dijk cho biết: “Nước là nguồn tài nguyên quan trọng nhất của chúng ta và tình trạng cực đoan của nó - cả lũ lụt và hạn hán là một trong những mối đe dọa lớn nhất mà chúng ta phải đối mặt”.

Tin ngắn: Tạp chí KTTV

Nguồn: https://www.thenationalnews.com/climate/environment/2025/01/06/weather-extremes-wreaking-havoc-on-global-water-systems/