UNESCO và WMO phát động Năm quốc tế bảo tồn sông băng 2025

Sông băng tan chảy (Melanie Biausque/Cuộc thi ảnh WMO).

UNESCO và Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) đã chính thức phát động Năm quốc tế bảo tồn sông băng vào ngày 21 tháng 1 năm 2025, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong nỗ lực toàn cầu nhằm bảo vệ các tháp nước thiết yếu này, nơi cung cấp nước ngọt cho hơn 2 tỷ người trên toàn thế giới.

Nhiều hoạt động và sự kiện trong năm sẽ nhằm nâng cao nhận thức toàn cầu về vai trò quan trọng của sông băng trong hệ thống khí hậu và chu trình thủy văn, đồng thời giải quyết những thách thức cấp bách do tình trạng băng tan nhanh gây ra.

Khoảnh khắc quan trọng đối với tầng băng của Trái đất

Hơn 275.000 sông băng trên toàn thế giới bao phủ khoảng 700.000 km². Các sông băng và tảng băng lưu trữ khoảng 70% lượng nước ngọt toàn cầu. Tuy nhiên, các khối băng này đang nhanh chóng tan chảy do biến đổi khí hậu. Việc bảo tồn các nguồn tài nguyên quan trọng này không chỉ cần thiết cho tính bền vững của môi trường mà còn cho sự ổn định kinh tế và bảo vệ các dịch vụ văn hóa và sinh kế.

Tổng thư ký WMO Celeste Saulo cho biết: “WMO gần đây đã xác nhận rằng năm 2024 là năm ấm nhất trong lịch sử và đã liên tục đưa ra Cảnh báo đỏ về tình trạng khí hậu của chúng ta, bao gồm cả sự rút lui của các sông băng. Năm 2023, các sông băng đã phải chịu tổn thất lớn nhất về khối lượng trong năm thập kỷ ghi chép. Đây là năm thứ hai liên tiếp mà tất cả các khu vực trên thế giới có sông băng đều báo cáo tình trạng mất băng. Băng tan và sông băng đe dọa an ninh nước lâu dài cho hàng triệu người. Năm quốc tế này phải là hồi chuông cảnh tỉnh cho thế giới.”

“Việc bảo tồn các sông băng là một trong những thách thức cấp bách nhất của nhân loại. Những khối băng cổ đại này không chỉ là nước đóng băng - chúng là người bảo vệ lịch sử khí hậu của hành tinh chúng ta, là nguồn sống của hàng tỷ người và là nơi linh thiêng đối với nhiều nền văn hóa. Sự biến mất nhanh chóng của chúng là lời nhắc nhở rõ ràng rằng chúng ta phải hành động ngay bây giờ”, Audrey Azoulay, Tổng giám đốc UNESCO cho biết.

Các sáng kiến ​​chính và tác động toàn cầu

Đại hội đồng Liên hợp quốc đã tuyên bố Năm quốc tế bảo tồn sông băng vào tháng 12 năm 2022 và lấy ngày 21 tháng 3 làm Ngày thế giới bảo tồn sông băng hàng năm. Ngày này nhằm nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của sông băng, tuyết và băng trong hệ thống khí hậu và chu trình thủy văn, cũng như những tác động sâu rộng của tình trạng băng tan nhanh chóng và tác động của chúng đối với nền kinh tế và cộng đồng.

UNESCO và WMO đang dẫn đầu Năm quốc tế bảo tồn sông băng và sẽ phối hợp các nỗ lực quốc tế được hơn 75 tổ chức quốc tế và 35 quốc gia hỗ trợ. WMO đã tổ chức sự kiện ra mắt tại trụ sở chính của mình vào ngày 21 tháng 1.

“Chúng tôi tin tưởng rằng sáng kiến ​​này sẽ huy động cộng đồng toàn cầu, truyền cảm hứng hành động và thúc đẩy các chính sách và giải pháp cần thiết để bảo vệ những nguồn tài nguyên thiên nhiên vô giá này”, Bahodur Sheralizoda, Chủ tịch Ủy ban Bảo vệ Môi trường Tajikistan, đơn vị đóng vai trò quan trọng trong tuyên bố của năm, cho biết.

Sáng kiến ​​tập trung vào một số lĩnh vực quan trọng:

• Mở rộng hệ thống giám sát sông băng toàn cầu để tăng cường thu thập và phân tích dữ liệu;
• Phát triển hệ thống cảnh báo sớm về các mối nguy hiểm liên quan đến sông băng;
• Thúc đẩy quản lý tài nguyên nước bền vững ở các khu vực phụ thuộc vào sông băng;
• Bảo tồn di sản văn hóa và kiến ​​thức truyền thống liên quan đến môi trường sông băng;
• Thu hút thanh thiếu niên tham gia vào các nỗ lực bảo tồn sông băng và hành động vì khí hậu.

Các mối nguy hiểm ngắn hạn, Mất mát dài hạn

Các sông băng thường được gọi là “tháp nước của thế giới” vì các lưu vực sông có nguồn gốc từ núi cung cấp nước ngọt cho hơn một nửa nhân loại, bao gồm cả vùng Himalaya-Hindu Kush và Cao nguyên Tây Tạng, được gọi là Cực thứ ba.

Sự tan chảy của các sông băng, tuyết và băng dẫn đến sự gia tăng ngắn hạn các trận lở đất, tuyết lở, lũ lụt và hạn hán và là mối đe dọa lâu dài đối với an ninh nguồn cung cấp nước cho hàng tỷ người.

“Các sông băng không quan tâm đến việc chúng ta có tin vào khoa học hay không - chúng chỉ tan chảy trong cái nóng để mọi người đều thấy”, John Pomeroy, đồng chủ tịch Hội đồng cố vấn và là giáo sư tại Đại học Saskatchewan cho biết. “Nước đóng băng” của chúng ta đã hoạt động giống như hàng triệu con đập nhỏ, giữ nước lại cho đến khi tuyết hoặc sông băng tan chảy - đúng lúc chúng ta cần. Hơn 2 tỷ người dựa vào tuyết và băng trên núi để bổ sung nước cho các con sông, hồ và nước ngầm của họ để hỗ trợ các hệ sinh thái, nông nghiệp, năng lượng, công nghiệp và nước uống. Tất cả những điều này hiện đang có nguy cơ khi hiện tượng nóng lên toàn cầu khiến sông băng tan nhanh, lũ lụt do hồ băng tan, hạn hán do tuyết rơi, mất băng biển, mực nước biển dâng cao, băng vĩnh cửu tan và cháy rừng”, ông cho biết.

Tin ngắn: Tạp chí KTTV

Nguồn: https://wmo.int/media/news/unesco-and-wmo-launch-international-year-of-glaciers-preservation-2025