Mục lục Tạp chí Khí tượng Thủy văn Tháng 4 năm 2015

TT

Tên bài và tác giả

Số trang

1

TÌNH HÌNH HẠN HÁN THIẾU NƯỚC TẠI NINH THUẬN

Đặng Thanh Bình(1) và Quý Minh Trung(2)

(1). Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Ninh Thuận

(2). Văn phòng Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận

Tóm tắt: Ninh Thuận là vùng có nguồn nước mặt vào loại khan hiếm nhất của cả nước, với lượng mưa bình quân nhiều năm toàn Tỉnh khoảng 1,100 mm. Tình hình hạn hán thiếu nước năm 2015 tại Ninh Thuận đã có dấu hiệu từ mùa mưa năm trước. Mặc dù mùa mưa năm 2014 cũng kéo dài từ đầu tháng 9 đến giữa tháng 12, tuy nhiên tổng lượng mưa chỉ đạt khoảng 50 -60% so với tổng lượng mưa trung bình nhiều năm (TBNNN). Lượng mưa toàn mùa mưa khu vực tỉnh Ninh Thuận, vùng đồng bằng là: 299,5 mm, vùng núi 389,1 mm ở mức thấp hơn nhiều so với TBNN, với 30 - 40 ngày mưa.

1

2

ỨNG DỤNG GIS VÀ VIỄN THÁM MÔ PHỎNG BIẾN TRÌNH LƯU LƯỢNG DÒNG CHẢY MƯA CƠN LƯU VỰC SÔNG NĂNG, TỈNH BẮC KẠN

Lê Như Ngà(1), Nguyễn Ngọc Thạch(2) và Lã Thanh Hà(3)

(1)Viện Cơ học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

(2)Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội

(3)Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi Khí hậu

Tóm tắt: Nghiên cứu áp dụng công cụ GIS, dữ liệu viễn thám và phương pháp Travel time (thời gian di chuyển) để tính toán, mô phỏng biến trình lưu lượng dòng chảy mưa cơn cho lưu vực Sông Năng, tỉnh Bắc Kạn. Thông tin về lớp phủ bề mặt được xác định theo chỉ số thảm thực vật NDVI từ ảnh LandSat và bản đồ sử dụng đất. Sử dụng phương pháp curve number (NRCS-CN) của Mỹ để xác định khả năng sinh ra dòng chảy mặt của mưa. Đặc trưng thủy vực được triết xuất trực tiếp từ mô hình độ cao số DEM theo bản đồ địa hình 1:50.000 bằng phần mềm GIS - ArcHydro. Mô hình được hiệu chỉnh, so sánh với lưu lượng đo đạc tại trạm thủy văn Đầu Đẳng. Mô hình lưu lượng đã được hiệu chỉnh này sẽ được sử dụng để mô phỏngnguy cơ lũ quét cho lưu vực sông Năng, tỉnh Bắc Kạn.

4

3

ỨNG DỤNG MÔ HÌNH SWMM TÍNH TOÁN TIÊU THOÁT NƯỚC CHO LƯU VỰC SÔNG TÔ LỊCH

Phạm Thị Hương Lan(1), Cấn Thu Văn(2) và Nguyễn Văn Nam(2)

(1)Trường Đại học Thủy lợi Hà Nội

(2)Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường thành phố Hồ Chí Minh

Tóm tắt: Các thành phố lớn ở nước ta đang phải đối mặt với nạn ngập úng ngày một nghiêm trọng, đặc biệt tại thủ đô Hà Nội, - trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước. Ảnh hưởng của quá trinh đô thị hóa diễn ra với tốc độ chóng mặt, ngoài chiều hướng tích cực là làm thay đổi diện mạo của đất nước nhưng kéo theo tác động đến quá trình tiêu thoát nước tại đô thị bị cản trở và kém hiệu quả. Hơn nữa, biến đối khí hậu cũng trở thành một thách thức lớn đối với công tác quy hoạch đô thị nói chung và xây dựng các hệ thống tiêu thoát nước đáp ứng yêu cầu kỹ thuật thực tế nói riêng. Xuất phát từ những vấn đề trên, bài báo tập trung nghiên cứu ứng dụng mô hình SWMM mô phỏng hệ thống tiêu thoát nước sông Tô Lịch, thành phố Hà Nội.

11

4

HOÀN NGUYÊN LŨ ĐẦU THÁNG 10 NĂM 2007 TRÊN SÔNG CHU

Nguyễn Kiên Dũng- Trung tâm Ứng dụng công nghệ và Bồi dưỡng nghiệp vụ khí tượng thủy văn và môi trường

Tóm tắt: Do ảnh hưởng của cơn bão số 5 “Lekima” vào Bắc Trung Bộ gây mưa và lũ lớn, nước từ thượng nguồn đổ về làm đập chính hồ Cửa Đạt, Thanh Hoá (nơi đang thi công công trình thủy lợi-thủy điện Cửa Đạt) bị vỡ dài hơn 100m, cuốn trôi 600.000 m3 đá, ước thiệt hại gần 200 tỷ đồng. Bài báo này trình bày kết quả nghiên cứu ứng dụng phương pháp cân bằng nước và mô hình MIKE 11 hoàn nguyên trận lũ lớn xảy ra đầu tháng 10 năm 2007; giúp cho các nhà thủy văn và các dự báo viên hiểu rõ hiện trạng và nguyên nhân lũ lụt, có thêm một phương pháp tính toán, dự báo lũ và cảnh báo ngập lụt trong trường hợp phân chậm lũ; cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý và các nhà qui hoạch tìm ra những biện pháp, phương án khả thi nhằm giảm thiểu thiệt hại cho nhân dân địa phương

16

5

NGHIÊN CỨU SỰ SUY GIẢM CỦA MỰC NƯỚC SÔNG HỒNG DƯỚI TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC TÍCH NƯỚC VÀ XẢ NƯỚC TỪ CÁC HỒ CHỨA Ở THƯỢNG LƯU

Bùi Nam Sách

Viện Quy hoạch Thủy lợi

Tóm tắt: Từ năm 2005 tới nay, mực nước sông Hồng tại trạm thủy văn Hà Nội trong mùa kiệt có lúc hạ thấp tới mức lịch sử, ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc cấp nước cho các hộ dùng nước đặc biệt là cấp nước cho nông nghiệp ở vùng hạ du sông Hồng. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới sự suy giảm mực nước nhưng nguyên nhân nào là chủ yếu. Bài báo nghiên cứu hai tác động chính đến sự suy giảm mực nước trên sông Hồng là vận hành của các hồ chứa thượng lưu và thay đổi tỉ lệ phân lưu nước từ sông Hồng sang sông Đuống; đồng thời nghiên cứu sự biến động đường quan hệ mực nước và lưu lượng mùa cạn.

24

6

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU LÊN HẠN HÁN TRÊN ĐịA BÀN TỈNH ĐĂK NÔNG BẰNG CÔNG CỤ SDSM VÀ CHỈ SỐ HẠN SPEI

Đào Nguyên Khôi(1), Đặng Thị Nhung(2) và Châu Nguyễn

Xuân Quang(3)

(1)Trường Đại học Khoa học Tự nhiên thành phố Hồ Chí Minh

(2) Chi Cục Bảo vệ Môi trường tỉnh Đắk Nông

(3)Trường Đại học Bách khoa thành phố Hồ Chí Minh

Tóm tắt: Để đánh giá tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH) lên hạn khí tượng trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, bài báo này sử dụng hạn khí tượng được tính toán bằng chỉ số chuẩn hóa lượng mưa-bốc hơi (SPEI) và kịch bản BĐKH cho nhiệt độ và lượng mưa được xây dựng dựa vào kết quả chi tiết hóa thống kê (Statistical Downscaling Model: SDSM) SDSM 5.1 từ kết quả mô phỏng của mô hình HadCM3 cho hai kịch bản phát thải là A2 và B2. Tác động của BĐKH lên hạn khí tượng được đánh giá bằng cách so sánh hạn khí tượng ở tương lai và hiện tại. Kết quả nghiên cứu trong tương lai cho thấy lượng mưa năm có xu hướng giảm 9,5-24,3% và nhiệt độ có xu hướng tăng từ 0,4-2,40C cho cả hai kịch bản A2 và B2. Với sự thay đổi lượng mưa và nhiệt độ như trên thì cường độ và tần suất hạn hán cực đoan sẽ tăng lên trong tương lai.

32

7

KHẢ NĂNG KHAI THÁC TÀI NGUYÊN NƯỚC MẶT PHỤC VỤ CÁC ĐỐI TƯỢNG SỬ DỤNG NƯỚC PHI NÔNG NGHIỆP TẠI HUYỆN THANH PHÚ – BẾN TRE

Lê Ngọc Thanh(1) và Đặng Hòa Vĩnh(2)

(1)Viện Địa lý tài nguyên Thành phố Hồ Chí Minh

(2)Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Tóm tắt: Thạnh Phú là huyện ven biển tỉnh Bến Tre, đây là địa bàn khan hiếm nguồn nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất. Bài báo này giới thiệu kết quả nghiên cứu về thực trạng xâm nhập mặn và các quy luật xuất hiện nước ngọt ở vùng cửa sông chính (Hàm Luông, Cổ Chiên), từ đó đề xuất giải pháp khai thác nguồn nước ngọt trên sông để cung cấp cho các đối tượng sử dụng nước phi nông nghiệp.

39

8

KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM XÓI MÒN ĐẤT TẠI TRẠM NGHIÊN CỨU VÀ THỰC NGHIỆM MÔI TRƯỜNG HỒ CHỨA HÒA BÌNH

Nguyễn Kiên Dũng- Trung tâm Ứng dụng công nghệ và Bồi dưỡng nghiệp vụ khí tượng thủy văn và môi trường

Tóm tắt: Để nghiên cứu quá trình xói mòn đất và sự hình thành bùn cát trong các sông suối trên lưu vực sông Đà, Viện Khí tượng Thủy văn, nay là Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, đã tiến hành thực nghiệm xói mòn đất tại Trạm Môi trường hồ chứa Hòa Bình từ năm 1998. Trên cơ sở phân tích số liệu thực nghiệm, bài báo này tổng kết công tác thực nghiệm, tình hình xói mòn đất, mối quan hệ giữa độ dốc sườn, thảm thực vật và mưa đến lượng đất bị xói tại Trạm Môi trường hồ chứa Hòa Bình; qua đó, đưa ra những kiến nghị nhằm nâng cao độ chính xác và khả năng ứng dụng thực tế của các kết quả thực nghiệm.

46

9

ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SCADA THIẾT KẾ Hệ THỐNG GIÁM SÁT HIỆN TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA MẠNG LƯỚI TRẠM

Nguyễn Kiên Dũng, Lương Tuấn Minh và Vũ Trọng Thành

Trung tâm Ứng dụng công nghệ và Bồi dưỡng nghiệp vụ khí tượng thủy văn và môi trường

Tóm tắt: Đây là kết quả nghiên cứu của Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ “Nghiên cứu xây dựng giải pháp quản lý mạng lưới các trạm khí tượng thủy văn và hải văn tự động”, Bài báo giới thiệu nguyên lý chung việc ứng dụng công nghệ SCADA để thiết kế hệ thống giám sát tự động hiện trạng hoạt động của mạng lưới trạm khí tượng thủy văn của Trung tâm KTTV quốc gia.

50

10

HỘI NGHỊ THI ĐUA ĐIỂN HÌNH TIÊN TIẾN TRUNG TÂM KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN QUỐC GIA GIAI ĐOẠN 2011-2015

Ngọc Hà

56

11

HỘI NGHỊ TỔNG KẾT CÔNG TÁC PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI NĂM 2014, TRIỂN KHAI KẾ HOẠCH NĂM 2015 CỦA TRUNG TÂM KTTV QUỐC GIA

Ngọc Hà

57

12

TÓM TẮT TÌNH HÌNH KHÍ TƯỢNG, KHÍ TƯỢNG NÔNG NGHIỆP VÀ THỦY VĂN THÁNG 3 NĂM 2015 - Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương và Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu

60

13

THÔNG BÁO KẾT QUẢ QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ TẠI MỘT SỐ TỈNH, THÀNH PHỐ THÁNG 3 - 2015 - Trung tâm Mạng lưới khí tượng thủy văn và môi trường

68