Bản tin Ozone và UV của WMO khám phá vai trò của các điều kiện khí tượng và một vụ phun trào núi lửa lớn đối với lỗ thủng tầng ozone ở Nam Cực vào năm 2023, đồng thời đưa ra ngày càng nhiều bằng chứng cho thấy tầng ozone thực sự đang trên đà phục hồi lâu dài. Bản tin cho biết lượng clo và brom trong tầng đối lưu từ các chất làm suy giảm tầng ozone tồn tại lâu dài trong khí quyển vẫn tiếp tục giảm.
Bản tin cho biết, do một số chất làm suy giảm tầng ozone cũng hoạt động như khí nhà kính nên việc loại bỏ dần chúng là một lợi ích bổ sung cho khí hậu, đồng thời nhấn mạnh nhu cầu tiếp tục theo dõi và tránh tự tin quá về kết quả.
Bản tin được xuất bản trùng với Ngày thế giới về tầng ozone, kỷ niệm hiệp ước môi trường thành công nhất mọi thời đại - Nghị định thư Montreal, dẫn đến việc loại bỏ dần các chất làm suy giảm tầng ozone có hại. Chủ đề do Chương trình Môi trường Liên hợp quốc lựa chọn năm nay là Nghị định thư Montreal: Thúc đẩy hành động vì khí hậu.
Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres cho biết trong một thông điệp rằng: “Tầng ozone, từng là một bệnh nhân đau yếu, đang trên con đường phục hồi”. “Vào thời điểm chủ nghĩa đa phương đang chịu sức ép nghiêm trọng, Nghị định thư Montreal giúp bảo vệ tầng ôzôn nổi lên như một biểu tượng mạnh mẽ của hy vọng”.
“Bây giờ, đã đến lúc tiến xa hơn. Nội dung chính của Nghị định thư - tập trung vào việc giảm dần hydrofluorocarbon (HFC) - loại khí gây nóng lên toàn cầu mạnh mẽ - có thể góp phần thúc đẩy các nỗ lực giảm thiểu biến đổi khí hậu, bảo vệ con người và hành tinh. Điều đó cần thiết hơn bao giờ hết khi các kỷ lục về nhiệt độ tiếp tục bị phá vỡ. Nếu được phê chuẩn và thực hiện đầy đủ, Tu chính án Kigali có thể giúp tránh được 0,5 độ C nhiệt độ toàn cầu nóng lên vào cuối thế kỷ này”, ông Guterres cho biết trong một thông điệp cũng được Giám đốc điều hành UNEP Inger Andersen nhắc lại.
Nếu các chính sách hiện tại vẫn được áp dụng, tầng ôzôn dự kiến sẽ phục hồi về giá trị năm 1980 (trước khi xuất hiện lỗ thủng tầng ôzôn) vào khoảng năm 2066 ở Nam Cực, vào năm 2045 ở Bắc Cực và vào năm 2040 ở phần còn lại của thế giới. Theo đánh giá khoa học gần đây nhất (năm 2022) được UNEP và WMO hỗ trợ, lỗ thủng tầng ôzôn Nam Cực đã dần được cải thiện về diện tích và độ sâu kể từ năm 2000.
“Từ khi thành lập cho đến nay, một trong những nội dung chính của Nghị định thư Montreal là nền tảng khoa học chất lượng rất cao”, Matt Tully, Chủ tịch Nhóm cố vấn khoa học của WMO về tầng ôzôn và bức xạ cực tím mặt trời cho biết.
“Chương trình Giám sát khí quyển toàn cầu (GAW) của WMO tiếp tục đóng vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ khoa học về tầng ôzôn thông qua các hoạt động quan sát, phân tích, lập mô hình, quản lý dữ liệu và xây dựng năng lực. Điều quan trọng là các hoạt động quan sát về tầng ôzôn, các chất làm suy giảm tầng ôzôn và bức xạ cực tím (UV) phải được duy trì với chất lượng, độ phân giải và phạm vi bao phủ toàn cầu cần thiết để tính đến những thay đổi về tầng ôzôn trong những thập kỷ tới. Nhiều yếu tố sẽ ảnh hưởng đến sự phục hồi dự kiến của tầng ôzôn, điều này phải được đo lường và hiểu đầy đủ”, Matt Tully đã viết trong bản tin.
Lỗ thủng tầng ôzôn năm 2023
Tổng giá trị cột ôzôn năm 2023 nằm trong phạm vi quan sát được trong những năm trước và phù hợp với kỳ vọng, do sự suy giảm của clo và brom làm suy giảm tầng ôzôn trong tầng bình lưu bắt đầu. Lỗ thủng tầng ôzôn Nam Cực năm 2023 được đánh dấu bằng hai đặc điểm bất thường: bắt đầu sớm vào cuối tháng 8 và kéo dài đến tận tháng 12.
Vụ phun trào quan trọng của núi lửa Hunga Tonga-Hunga Ha'apai của Tonga vào ngày 15 tháng 1 năm 2022 đã làm tăng lượng hơi nước trong tầng bình lưu và dẫn đến một số thay đổi trong quá trình vận chuyển ôzôn. Độ lệch của cột ôzôn tổng trung bình hàng năm năm 2023, theo đơn vị Dobson (DU), so với khí hậu học 2003-2021. Kết quả là từ Phân tích lại của Dịch vụ giám sát khí quyển Copernicus.
Nhìn chung, hai đặc điểm bất thường chính không thách thức những phát hiện gần đây rằng quá trình phục hồi ôzôn ở lỗ thủng ôzôn Nam Cực đã bắt đầu. Tuy nhiên, chúng làm nổi bật rằng có những sự kiện khí quyển tương đối hiếm có thể tác động đáng kể đến lỗ thủng ôzôn Nam Cực; rằng có nhiều biến động theo thang thời gian từ vài ngày đến vài năm trong quá trình phát triển của lỗ thủng ôzôn Nam Cực; rằng vẫn còn những khoảng trống trong hiểu biết khoa học về sự biến động đó; và rằng việc duy trì cơ sở hạ tầng quan sát cho phép chúng ta xác định các biến động bất thường hoặc không mong muốn đối với các quá trình và sự kiện địa vật lý cụ thể vẫn rất quan trọng.
Quản lý nghiên cứu ôzôn
Quản lý nghiên cứu ôzôn (ORM) họp ba năm một lần để thường xuyên xem xét tình trạng và nhu cầu của hoạt động giám sát và nghiên cứu ôzôn quốc tế.
Tại phiên họp gần đây nhất vào tháng 4 do WMO tổ chức, các Nhà quản lý nghiên cứu về ôzôn đã nhấn mạnh rằng cần tiếp tục công việc khoa học để đo lường, hiểu và lập mô hình phân bố và xu hướng trong quá khứ và tương lai của ôzôn và bức xạ UV. Các khuyến nghị được đưa ra trong năm lĩnh vực chuyên đề: nhu cầu nghiên cứu, quan sát có hệ thống, khoảng cách trong phạm vi bao phủ toàn cầu của các chất được kiểm soát, lưu trữ và quản lý dữ liệu, và xây dựng năng lực.
Chương trình Giám sát khí quyển toàn cầu của WMO có vai trò quan trọng trong cả năm lĩnh vực này.
UNEP Ozone WOD 2024
Tin ngắn: Tạp chí KTTV
Nguồn: https://wmo.int/media/news/wmo-ozone-and-uv-bulletin-published-world-ozone-day
.png)
.jpg)
