Phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long: Tăng cường liên kết, hợp tác trong giai đoạn mới

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành đã chủ trì Hội nghị. Đồng chủ trì có Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương; Đại sứ Vương quốc Hà Lan tại Việt Nam Elsbeth Akkerman và Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Carolyn Turk. Tham dự còn có đại diện lãnh đạo một số tỉnh thuộc Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), đại diện các Bộ, ngành, tổ chức quốc tế, đại sứ quán cùng các chuyên gia, nhà khoa học trong lĩnh vực biến đổi khí hậu.

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành phát biểu tại hội thảo

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành cho biết: Biến đổi khí hậu toàn cầu đang diễn ra ngày càng khốc liệt và khó lường, tác động nghiêm trọng đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội. Tại Việt Nam, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách và triển khai nhiều hành động quan trọng để thích ứng với những tác động ngày càng gia tăng của BĐKH. Một trong những điểm nổi bật nhất trong năm 2020 là việc hoàn thành cập nhật Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) và ban hành Kế hoạch quốc gia thích ứng với BĐKH giai đoạn 2021 – 2030, tâm nhìn đến năm 2050 (NAP).

Đóng góp về thích ứng trong NDC cập nhật tập trung vào thực hiện các nhiệm vụ chiến lược, gồm: Tăng cường quản lý Nhà nước và nguồn lực, tăng cường khả năng chống chịu và nâng cao năng lực thích ứng cho cộng đồng, các thành phần kinh tế và hệ sinh thái, giảm nhẹ rủi ro thiên tai và giảm thiểu thiệt hại, sẵn sàng ứng phó với thiên tai và khí hậu cực đoan gia tăng. Trong khi đó, NAP của Việt Nam tập trung thực hiện các nhiệm vụ cụ thể trong 7 nhóm lĩnh vực khác nhau, được đánh giá là phải chịu tác động nặng nề của BĐKH. Trong đó, một số nhiệm vụ sẽ tập trung vào việc thích ứng BĐKH tại ĐBSCL.

Thứ trưởng nhấn mạnh, Riêng với ĐBSCL, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 120 với nhiều nhiệm vụ, giải pháp tổng thể cả trước mắt và dài hạn, đánh dấu bước đột phá lớn trong tư duy định hình chiến lược phát triển bền vững cho đồng bằng lớn nhất Việt Nam theo hướng tổng thể, tích hợp phát triển kinh tế - xã hội toàn vùng với tầm nhìn dài hạn. Sau 3 năm thực hiện, các nhiệm vụ, giải pháp trong Nghị quyết đã bước đầu đạt được những kết quả quan trọng. Những quyết tâm của Chính phủ Việt Nam đã nhận được sự quan tâm, ủng hộ và hỗ trợ của nhiều đối tác và cộng đồng quốc tế

 Thực hiện Nghị quyết 120, hiện Bộ KH&ĐT đang phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương liên quan tổ chức lập Quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo cách tiếp cận quy hoạch tích hợp đa ngành để giải quyết đồng bộ các vấn đề chồng chéo, mâu thuẫn có tính liên ngành, liên vùng, liên tỉnh.

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương chia sẻ về định hướng quy hoạch đồng bằng sông Cửu Long

Theo Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương, Quy hoạch xác định 3 quan điểm chủ đạo. Thứ nhất, tôn trọng sự vận hành tự nhiên của hệ sinh thái và chủ động thích ứng với BĐKH; coi nước mặn và nước lợ là nguồn tài nguyên cho sự phát triển, thay thế cho quan điểm ứng phó, chống chọi, can thiệp sâu vào quy luật tự nhiên làm hủy hoại môi trường và hệ sinh thái. Thứ hai, xem BĐKH không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội chuyển đổi mô hình sản xuất; tổ chức, sắp xếp lại không gian phát triển Vùng theo hướng hiệu quả, bền vững. Thứ ba, thay đổi tư duy về an ninh lương thực, xoay trục chiến lược sang thủy sản – trái cây – lúa gạo phù hợp với thị trường. Phát triển nông nghiệp chất lượng cao, kết hợp với dịch vụ, du lịch sinh thái, công nghiệp và trọng tam là công nghiệp chế biến, nâng cao giá trị và sức cạnh tranh cho sản phẩm nông nghiệp.

Quy hoạch vùng ĐBSCL sau khi được phê duyệt là cơ sở để phân bổ, huy động các nguồn lực đầu tư phát triển một cách thống nhất, đồng bộ, đạt hiệu quả cao, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững vùng ĐBSCL thích ứng với BĐKH theo tinh thần của Nghị quyết 120 cũng như đóng góp vào nỗ lực chung của Chính phủ Việt Nam về triển khai các hoạt động và giải pháp cụ thể trong thích ứng BĐKH toàn cầu.

Tại hội thảo, đại diện các cơ quan quản lý, các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước đã cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm triển khai thực hiện các hoạt động thích ứng ở Việt Nam, từ chính sách đến hoạt động thực tế. Trong đó, nhấn mạnh các thách ứng trong ứng phó với biến đổi khí hậu tại Việt Nam, nội dung chính của kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu (NAP) và nhu cầu về nguồn lực để thực hiện; các hoạt động thích ứng tại ĐBSCL, nội dung quy hoạch vùng ĐBSCL giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050; các giải pháp huy động nguồn lực và thích ứng dựa vào tự nhiên…

Đại diện các địa phương khu vực ĐBSCL, ông Trần Anh Thư, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang cho rằng: Để thực hiện thành công Nghị quyết 120, trong thời gian tới cần thực hiện tốt một số vấn đề. Đó là phân định ranh mặn ngọt để làm cơ sở xây dựng hệ thống canh tác hợp lý theo từng vùng khác nhau; đầu tư các công trình đa mục tiêu, vừa có thể trữ nước ngọt lại có thể điều tiết tiêu thoát lũ khi cần. Thực tế, trong 30 năm qua, Chính phủ và các nhà tài trợ quốc tế đã đầu tư khá lớn hệ thống hạ tầng thủy lợi, nên cần nghiên cứu để có thể cải tạo hệ thống sẵn có để thích nghị trong điều kiện BĐKH. Bên cạnh đó, nên xem xét sinh kế của người dân trước rồi tính toán xây dựng cơ sở hạ tầng phù hợp phát triển sinh kế, thay vì đầu tư hạ tầng tràn lan.

 Trong mối quan hệ với TP Hồ Chí Minh, ông Thư đề xuất cần xây dựng hệ thống logistic và giải quyết vấn đề lao động, để vùng ĐBSCL có thể trở thành bệ đỡ phát triển cho TP Hồ Chí Minh nói riêng và cho cả nước nói chung.

Chia sẻ về định hướng tiếp theo trong công tác ứng phó BĐKH tại Việt Nam, Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh, thích ứng với BĐKH không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước mà cần có sự tham gia đầy đủ, sâu rộng của tất cả các thành phần trong xã hội, đặc biệt là khu vực tư nhân và hỗ trợ quốc tế.

 Đối với vùng ĐBSCL, bên cạnh nỗ lực thích ứng trong nước cần hợp tác với các quốc gia trong khu vực về chia sẻ, sử dụng bền vững nguồn tài nguyên nước, vì sự phát triển bền vững và thịnh vượng chung của các quốc gia ven sông. Trong thời gian tới, Việt Nam cần có thêm kế hoạch tổng thể cho các khu vực khác cũng chịu tác động của BĐKH, như khu vực duyên hải miền Trung và miền núi phía Bắc.

Các đại biểu tham dự hội nghị

Đóng góp tiếng nói chung vào Hội nghị thượng định về BĐKH sắp tới, thông điệp của Việt Nam là thích ứng BĐKH không chỉ là trách nhiệm của một quốc gia, dân tộc mà cần được giải quyết một cách tổng thể, mang tính liên vùng. Dự kiến, Hội nghị thượng đỉnh lần này sẽ khởi động Chương trình hành động thích ứng toàn diện với các cam kết cụ thể về những nỗ lực thích ứng BĐKH toàn cầu, tầm nhìn đến năm 2030. Thứ trưởng kỳ vọng, Chương trình sẽ có các cơ chế hợp tác không chỉ giới hạn trong chia sẻ thông tin mà còn phối hợp triển khai các hoạt động thích ứng cụ thể tại các quốc gia.

Tạp chí KTTV