Kết quả công tác kiểm tra tình hình thi hành pháp luật khí tượng thủy văn năm 2020 tại thành phố Hải Phòng

1. Về công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn trên địa bàn thành phố Hải Phòng

a) Những kết quả đạt được

Qua nghiên cứu báo cáo của thành phố và kết quả kiểm tra thực tế, Đoàn Kiểm tra ghi nhận một số kết quả tích cực trong việc chỉ đạo và thực hiện công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn trên địa bàn thành phố Hải Phòng, cụ thể như sau:

- Thực hiện Luật Khí tượng thủy văn năm 2015, Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Khí tượng thủy văn năm 2015, Nghị định số 48/2020/NĐ-CP ngày 15/4/2020 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 38/2016/NĐ-CP, Uỷ ban nhân dân thành phố Hải Phòng đã ban hành Quyết định số 34/2019/QĐ-UBND ngày 20/9/2019 ban hành Quy chế phối hợp quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu trên địa bàn thành phố Hải Phòng; Quyết định số 555/QĐ-UBND ngày 15/3/2019 về việc công bố Danh mục thủ tục hành chính lĩnh vực tài nguyên và môi trường trên địa bàn thành phố Hải Phòng (trong đó có 04 thủ tục thuộc lĩnh vực khí tượng thủy văn) và nhiều văn bản chỉ đạo điều hành: Chỉ thị về công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn; phê duyệt các Kế hoạch, Phương án ứng phó thiên tai theo cấp độ rủi ro thiên tai trên địa bàn thành phố (có thực hiện rà soát, cập nhật hàng năm); tổ chức tổng kết, tập huấn, diễn tập phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trên địa bàn thành phố; Công văn số 696/UBND-KS ngày 06/02/2020 về việc thực hiện Quyết định số 05/2020/QĐ-TTg ngày 31/01/2020 của Thủ tướng Chính phủ quy định mực nước tương ứng với các cấp báo động lũ trên các sông thuộc phạm vi cả nước; Công văn số 2918/UBND-KS ngày 20/4/2020 về việc triển khai thực hiện Nghị định số 48/2020/NĐ-CP ngày 15/4/2020 của Chính phủ; Công văn số 1503/VP-KS ngày 01/6/2020 về việc triển khai thi hành văn bản pháp luật về lĩnh vực khí tượng thủy văn năm 2020; Công văn số 1418/VP-KS ngày 25/5/2020 của Văn phòng Ủy ban nhân dân thành phố về việc bảo vệ hành lang kỹ thuật công trình khí tượng thủy văn quốc gia.

- Ủy ban nhân dân thành phố ban hành Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu của thành phố Hải Phòng giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Ủy ban nhân dân thành phố đã ban hành Quyết định số 2479/QĐ-UBND ngày 19/8/2020 về việc Đề án Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu khí tượng thủy văn và giám sát biến đổi khí hậu trên địa bàn thành phố Hải Phòng và đang triển khai thực hiện.  

Đồng thời, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng đã chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hải Phòng ban hành nhiều văn bản bản đôn đốc, hướng dẫn và triển khai thực hiện Luật khí tượng thủy văn và các văn bản hướng dẫn thi hành, trong đó có văn bản đề nghị các chủ công trình thuộc đối tượng phải thực hiện quan trắc khí tượng thủy văn theo quy định.

- Từ năm 2017-2019, đã tổ chức 10 Hội nghị tuyên truyền phổ biến pháp luật, nâng cao nhận thức về khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu; các Sở, ban, ngành, địa phương trên địa bàn thành phố đã tích cực lồng ghép nội dung tuyên truyền nâng cao nhận thức về khí tượng thủy văn và biến đổi đổi khí hậu.

- Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hải Phòng và Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Đông Bắc thực hiện tốt công tác phối hợp trong việc cung cấp, sử dụng thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn để phục vụ công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn trên địa bàn theo Quy chế phối hợp quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu đã được Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng ban hành.

- Việc bảo đảm ngân sách nhà nước cho các hoạt động khí tượng thủy văn phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội đã được Ủy ban nhân dân thành phố quan tâm bố trí kinh phí, Ủy ban nhân dân thành phố đã ban hành Quyết định số 3138/QĐ-UBND ngày 16/12/2019 về việc giao dự toán thu, chi ngân sách năm 2020 cho các cấp, các ngành, các đơn vị, trong đó dự toán chi ngân sách địa phương cho chi bảo vệ môi trường là 494.266 triệu đồng.

- Công tác thanh tra, kiểm tra pháp luật về khí tượng thủy văn được quan tâm, ngày 24/4/2020 Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố ban hành Văn bản số 1386/STNMT-TTr về việc chấp thuận Kế hoạch kiểm tra thường xuyên năm 2020, theo đó, lĩnh vực khí tượng thủy văn thực hiện kiểm tra 02 đơn vị là Vườn Quốc gia Cát Bà và Công ty cổ phần Tập đoàn Mặt trời (Cáp treo phục vụ hoạt động tham quan, du lịch). Tuy nhiên, hoạt động này chưa được triển khai thực hiện do tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp.

b) Tồn tại hạn chế

Bên cạnh những kết quả tích cực đạt được đã nêu trên, công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn trên địa bàn thành phố Hải Phòng cũng còn một số tồn tại cần sớm khắc phục, cụ thể:

- Công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật về khí tượng thủy văn đã được tỉnh quan tâm triển khai. Tuy nhiên, hiệu quả đạt được còn có phần hạn chế, một số cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp chưa nghiên cứu, tiếp cận các quy định pháp luật về khí tượng thủy văn trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ, công việc liên quan, đặc biệt là các nhiệm vụ: ứng phó trước các bản tin dự báo, cảnh báo các loại hình thời tiết nguy hiểm; quan trắc khí tượng thủy văn ở các trạm chuyên dùng và khai thác sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn.

- Công tác kiểm tra hành lang hành lang kỹ thuật công trình khí tượng thủy văn vẫn còn một số Trạm bị vi phạm hành lang kỹ thuật công trình gồm: Trạm Thủy văn Cửa Cấm (quận Hồng Bàng), Trạm Thủy văn Do Nghi (huyện Thủy Nguyên), Trạm Thủy văn Quang Phục, Trạm Thủy văn Tiên Tiến (huyện Tiên Lãng) và Trạm thủy văn Trung Trang (huyện An Lão); 05 Trạm chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, gồm: Trạm Khí tượng hải văn Hòn Dấu, Trạm Khí tượng hải văn Bạch Long Vỹ, Trạm Thủy văn Do Nghi, Trạm Thủy văn Kiến An và Trạm Khí tượng Phù Liễn.

- Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về khí tượng thủy văn chưa đẩy mạnh việc áp dụng chế tài xử lý vi phạm pháp luật khí tượng thủy văn để mang tính răn đe, phòng ngừa vi phạm, nhất là các vi phạm hành lang an toàn kỹ thuật công trình khí tượng thủy văn.

- Việc khai thác sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn; thẩm định nguồn gốc tài liệu khí tượng thủy văn đối với các dự án phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn thành phố còn nhiều tồn tại hạn chế, chưa tuân thủ quy định tại Điều 32 Luật khí tượng thủy văn và các văn bản quy phạm pháp luật khác.

2. Kết quả kiểm tra việc chấp hành các quy định về pháp luật khí tượng thủy văn đối với các chủ công trình phải quan trắc khí tượng thủy văn

Qua kiểm tra cho thấy, Đài kiểm soát không lưu Cát Bi đã tổ chức quan trắc khí tượng thủy văn tại sân bay Cát Bi cơ bản tuân thủ theo các quy định hiện hành tại Luật khí tượng thủy văn, Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016, Nghị định số 48/2020/NĐ-CP ngày 15/4/2020 của Chính phủ, đảm bảo về vị trí quan trắc, yếu tố quan trắc, tần suất quan trắc; thiết bị quan trắc có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, tuân thủ các quy định về kiểm định hiệu chuẩn.

Chủ công trình Đài kiểm soát không lưu Cát Bi có quyết định thành lập trạm khí tượng thủy văn chuyên dùng theo quy định. Tuy nhiên, chưa thông báo đến các đơn vị quản lý khí tượng thủy văn theo quy định (Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hải Phòng và Bộ Tài nguyên và Môi trường) là chưa thực hiện đúng quy định tại Điều 14 Luật khí tượng thủy văn quy định về Thành lập, di chuyển, giải thể trạm khí tượng thủy văn chuyên dùng.

Việc cung cấp thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn của Đài kiểm soát không lưu Cát Bi đã thực hiện gửi đến Trung tâm Khí tượng Nội Bài. Tuy nhiên, chưa cung cấp về Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hải Phòng và Tổng cục Khí tượng Thủy văn theo quy định là chưa thực hiện đúng quy định tại Điều 5 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thuỷ văn và Thông tư số 30/2018/TT-BTNMT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Quy định kỹ thuật về quan trắc và cung cấp thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn đối với trạm khí tượng thủy văn chuyên dùng.

2. Kết quả kiểm tra vi phạm hành lang kỹ thuật công trình khí tượng thủy văn tại trạm thủy văn Trung Trang thuộc Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Đông Bắc

Trạm Thủy văn Trung Trang được xây dựng từ năm 1957, là trạm thủy văn hạng I thuộc mạng lưới trạm khí tượng thủy văn quốc gia và nằm trong Quyết định số 90/QĐ-TTg ngày 12 tháng 01 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Quy hoạch mạng lưới quan trắc tài nguyên và môi trường quốc gia giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Trạm đặt bên bờ trái sông Văn Úc tại thôn Câu Thượng, xã Quang Hưng, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng. Trạm có chức năng, nhiệm vụ quan trắc, đo đạc, phát báo số liệu các yếu tố thủy văn, quan trắc độ mặn, truyền phát thông tin phục vụ phòng, chống thiên tai, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng tại địa phương và khu vực.

Qua kiểm tra thực địa cho thấy Trạm Thủy văn Trung Trang đang bị vi phạm nghiêm trọng hành lang an toàn kỹ thuật (theo quy định tại Điều 7, Điều 8 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thuỷ văn) cụ thể: Cầu Quang Thanh cách tuyến đo lưu lượng lượng của Trạm khoảng 30m về phía hạ lưu đang được triển khai thi công, tại thời điểm kiểm tra có nhiều tàu, thuyền đang neo đậu, đi lại để thi công 4 mố cầu, đã làm thay đổi đáng kể chế độ thủy lực, thủy văn dòng chảy và làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả quan trắc.

Qua việc đánh giá chuỗi số liệu quan trắc ở thời điểm hiện tại cho thấy các kết quả quan trắc bị ảnh hưởng đáng kể, có thể không sử dụng được cho việc dự báo, cảnh báo và điều tra cơ bản. Nếu không có giải pháp phù hợp khắc phục tình trạng trên thì Trạm Thủy văn Trung Trang không thể đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật và có thể phải dừng quan trắc.

Việc Chủ đầu tư cầu Quang Thanh triển khai thi công xây dựng công trình cầu trong phạm vi hành lang an toàn Trạm Thủy văn Trung Trang làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc quan trắc mà chưa di chuyển hoặc có biện pháp bảo đảm an toàn kỹ thuật cho trạm là vi phạm các hành vi bị nghiêm cấm quy định tại Điều 8 Luật khí tượng thủy văn số 90/2015/QH13.

3. Kết quả kiểm tra việc thực hiện các quy định về khai thác, sử dụng thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn

Đoàn đã tiến hành kiểm tra việc khai thác, sử dụng và thẩm định thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn trong quá trình lập dự án, thiết kế 17 dự án công trình giao thông, kết quả kiểm tra cụ thể như sau:

3.1. Đối với nhóm các dự án: (1) Dự án đầu tư cải tạo, nâng cấp đường 356 (đoạn từ ngã ba Hiền Hào đến ngã ba Áng Sỏi, huyện Cát Hải); (2) Dự án cải tạo, nâng cấp đường 403 giai đoạn II (đoạn từ phà Dương Áo đến kênh Hòa Bình), huyện Kiến Thụy; (3) Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường nối từ nút giao Nam cầu Bính đến Ngã 4 đường Tôn Đức Thắng - Máng Nước - Quốc lộ 5; (4) Dự án cải tạo, nâng cấp đường 362, huyện An Lão (đoạn từ ngã ba Quán Chủng, Km18+500 đến ngã tư Kênh, Km27+600); (5) Dự án đầu tư xây dựng trục đường Hồ Sen – Cầu Rào 2, đoạn từ nút giao Nguyễn Văn Linh đến ngã 3 đường Chợ Con - thành phố Hải Phòng; (6) Dự án đầu tư cải tạo đường 359 đoạn từ xã Thủy Triều đến đường trục giao thông khu đô thị và công nghiệp bến Rừng, huyện Thủy Nguyên. Các dự án trên không thuộc đối tượng xem xét kiểm tra do không sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn trong thiết kế, lập dự án hoặc các dự án phê duyệt tại thời điểm trước khi Luật khí tượng thủy văn có hiệu lực.

3.2. Đối với nhóm các dự án

- Dự án tuyến đường phòng chống lụt bão và trục liên xã Bắc Hưng - Nam Hưng - Đông Hưng - Tây Hưng (đoạn từ ngã ba Quán Cháy đi cống C4) - Do Ủy ban nhân dân huyện Tiên Lãng làm Chủ đầu tư

- Dự án đầu tư xây dựng cầu Quang Thanh - Do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông Hải Phòng làm Chủ đầu tư

- Dự án đầu tư nâng cấp mở rộng tuyến đường xuyên đảo Cát Hải - Cát Bà (đoạn Cái Viềng - Mốc Trắng) - Do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông Hải Phòng làm Chủ đầu tư

- Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường nối từ cầu Lạng Am, xã Lý Học, huyện Vĩnh Bảo đến đường bộ ven biển - Do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông Hải Phòng làm Chủ đầu tư

- Dự án đầu tư xây dựng Cảng cá Trân Châu tại đảo Cát Bà, huyện Cát Hải, thành phố Hải Phòng - Do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn làm Chủ đầu tư

- Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường từ Quốc lộ 37 vào Khu di tích quốc gia đặc biệt Danh nhân văn hóa Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm – Do Ủy ban nhân dân huyện Vĩnh Bảo làm Chủ đầu tư

- Dự án đầu tư xây dựng đường nối tỉnh lộ 354 qua Khu công nghiệp Kiến Thụy đến đường bộ ven biển tại xã Đoàn Xá, huyện Kiến Thụy - Do Ủy ban nhân dân huyện Kiến Thụy làm Chủ đầu tư

- Dự án đầu tư cải tạo, nâng cấp đường nối từ cầu Lạng Am đến cầu Nhân Mục, huyện Vĩnh Bảo – Do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông Hải Phòng làm Chủ đầu tư.

a) Về việc sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn:

Các dự án trên sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn trong quá trình thiết kế, lập dự án, nhưng chủ đầu tư và đơn vị tư vấn không chứng minh được nguồn gốc tài liệu, không xác định được cơ quan cung cấp tài liệu là chưa thực hiện đúng quy định tại khoản 1, Điều 22 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thủy văn.

b) Về công tác thẩm định, thẩm tra, đánh giá nguồn gốc thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn:

Các dự án trên do Sở Giao thông vận tải thành phố Hải Phòng thẩm định trong báo cáo thẩm định dự án không đề cập đến nội dung thẩm định, thẩm tra, đánh giá nguồn gốc thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn là chưa thực hiện đúng quy định tại khoản 2, Điều 29 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thủy văn.

3.3 Đối với nhóm các dự án

- Dự án đầu tư xây dựng Cầu Đăng - Do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông Hải Phòng làm Chủ đầu tư.

- Dự án đầu tư cải tạo, nâng cấp tuyến đường từ ngã ba Đoàn Lập - Cầu Đăng - Quốc lộ 37 - Do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông Hải Phòng làm Chủ đầu tư.

- Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ ven biển đoạn qua địa bàn thành phố Hải Phòng và 09 km trên địa bàn tỉnh Thái Bình theo hình thức đối tác công tư (PPP) - Do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông Hải Phòng làm Chủ đầu tư.

a) Về việc sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn:

Các dự án trên đã được chủ đầu tư, đơn vị tư vấn sử dụng tài liệu khí tượng thủy văn do nhà thầu tư vấn tự thực hiện quan trắc để phục vụ việc thiết kế, lập dự án là không tuân thủ quy định tại khoản 1 Điều 22 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thủy văn.

b) Về công tác thẩm định, thẩm tra, đánh giá nguồn gốc thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn:

Các dự án trên do Sở Giao thông vận tải thành phố Hải Phòng thẩm định trong báo cáo thẩm định dự án không đề cập đến nội dung thẩm định, thẩm tra, đánh giá nguồn gốc thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn là chưa thực hiện đúng quy định tại khoản 2, Điều 29 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thủy văn.

Văn phòng TCKTTV