Kết quả công tác kiểm tra tình hình thi hành pháp luật khí tượng thủy văn năm 2020 tại tỉnh Quảng Ninh

1. Về công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

a) Những kết quả đạt được

Qua nghiên cứu báo cáo của tỉnh và kết quả kiểm tra thực tế, Đoàn Kiểm tra ghi nhận một số kết quả tích cực trong việc chỉ đạo và thực hiện công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, cụ thể như sau:

- Kể từ khi Luật khí tượng thủy văn 2015 được ban hành, tỉnh Quảng Ninh đã quan tâm chủ động triển khai thi hành nghiêm pháp luật về khí tượng thủy văn: Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Quyết định số 4315/QĐ-UBND ngày 23/12/2016 về việc phê duyệt Danh mục nội dung, nhiệm vụ triển khai thi hành Luật khí tượng thủy văn; Quyết định số 1085/QĐ-UBND ngày 11/4/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh về việc phê duyệt Danh mục các công trình, chủ công trình phải tổ chức quan trắc và cung cấp thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh (trong đó quy định 26 công trình phải tổ chức quan trắc và cung cấp thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn); Quyết định số 2110/2017/QĐ-UBND ngày 31/5/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh về việc ban hành Quy chế phối hợp quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh; Kế hoạch số 287/KH-UBND ngày 31/12/2019 của UBND tỉnh về Kế hoạch phát triển mạng lưới trạm khí tượng thủy văn chuyên dùng giai đoạn đến năm 2030.

Đồng thời, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh ban hành nhiều văn bản bản đôn đốc, hướng dẫn và triển khai thực hiện Luật khí tượng thủy văn và các văn bản hướng dẫn thi hành, trong đó có văn bản đề nghị các chủ công trình thuộc đối tượng phải thực hiện quan trắc khí tượng thủy văn.

- Hàng năm, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khí tượng thủy văn thông qua các hình thức đưa tin, bài, tổ chức mít tinh, treo băng zôn, khẩu hiệu hưởng ứng kỷ niệm ngày khí tượng thế giới 23/3. Tỉnh Quảng Ninh đã quan tâm, bố trí ngân sách cho hoạt động khí tượng thủy văn phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, phòng, chống thiên tai của địa phương, từ năm 2016 đến nay, mỗi năm đều bố trí kinh phí 60 triệu đồng để thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khí tượng thủy văn và tuyên truyền về ngày khí tượng thế giới 23/3. Năm 2018, đã bố trí kinh phí hoàn thành kế hoạch phát triển mạng lưới trạm khí tượng thủy văn chuyên dùng giai đoạn đến năm 2030 với tổng kinh phí gần 1.700 triệu đồng.

- Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có 11 trạm khí tượng thủy văn, hải văn do Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Đông Bắc trực tiếp quản lý, khai thác. Hiện nay, tất cả các trạm khí tượng thủy văn này đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo đúng quy định;

- Các địa phương, đơn vị lập kế hoạch, phương án ứng phó theo các cấp độ rủi ro thiên tai của từng loại hình thiên tai đảm bảo cho các kế hoạch, phương án ứng phó linh động và phù hợp theo tình hình thực tế. Tỉnh Quảng Ninh đã chỉ đạo Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh, các Đài Phát thanh cấp huyện, thị xã, thành phố thực hiện các quy định truyền tin về thiên tai theo quy định tại Quyết định số 03/2020/QĐ-TTg ngày 13/01/2020 của Thủ tướng Chính phủ quy định về dự báo, cảnh báo và truyền tin thiên tai.

- Công tác thanh tra, kiểm tra pháp luật về khí tượng thủy văn được quan tâm trên cơ sở thực hiện lồng ghép trong các chương trình kiểm tra, thanh tra chung của các Sở, ngành, địa phương.

b) Tồn tại hạn chế

Bên cạnh những kết quả tích cực đạt được đã nêu trên, công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh cũng còn một số tồn tại cần sớm khắc phục, cụ thể:

- Công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật về khí tượng thủy văn đã được tỉnh quan tâm triển khai. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận người dân và doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ và thực hiện tốt tránh nhiệm và nghĩa vụ, đặc biệt là việc thực hiện trách nhiệm, nghĩa vụ trong quan trắc khí tượng thủy văn ở các trạm chuyên dùng và việc chủ động ứng phó trước các bản tin dự báo, cảnh báo các loại hình thời tiết nguy hiểm.

- Công tác kiểm tra hành lang kỹ thuật công trình khí tượng thủy văn vẫn còn bị vi phạm như: Trạm thủy văn Đồn Sơn, các trạm khí tượng: Móng Cái, Cô Tô, Bãi Cháy và Tiên Yên chủ yếu vi phạm do lịch sử để lại và vi phạm do bị cây rừng, cây của dân che khuất và do phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

- Về cơ cấu tổ chức bộ máy làm công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn còn mỏng, phải kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực (môi trường, khoáng sản, nước, KTTV&BĐKH, đo đạc bản đồ và viễn thám).

- Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về khí tượng thủy văn chưa đẩy mạnh việc áp dụng chế tài xử lý vi phạm pháp luật khí tượng thủy văn để mang tính răn đe. Đối với vi phạm các quy định về công trình phải quan trắc khí tượng thủy văn: Hiện có 13/26 công trình thuộc đối tượng phải lắp đặt hệ thống quan trắc khí tượng thủy văn nhưng đến nay chưa thực hiện lắp đặt.

- Một số chủ công trình phải quan trắc khí tượng thủy văn chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm và nghĩa vụ trong quá trình vận hành các trạm khí tượng thủy văn chuyên dùng.

- Việc khai thác sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn; thẩm định nguồn gốc tài liệu khí tượng thủy văn đối với các dự án phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh còn nhiều tồn tại hạn chế, chưa tuân thủ quy định tại Điều 32 Luật khí tượng thủy văn và các văn bản quy phạm pháp luật khác.

2. Kết quả kiểm tra việc chấp hành các quy định về pháp luật khí tượng thủy văn đối với các chủ công trình phải quan trắc khí tượng thủy văn

2.1. Kết quả kiểm tra đối với công trình Cầu Bãi Cháy

Mặc dù công trình Cầu Bãi Cháy có khẩu độ thông thuyền nhỏ hơn 500m không thuộc danh mục công trình bắt buộc phải quan trắc khí tượng thủy văn. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn tỉnh Quảng Ninh vẫn đưa Cầu Bãi Cháy vào danh mục cần quan trắc. Tại thời điểm kiểm tra, Công trình Cầu Bãy Cháy đã lắp đặt các thiết bị quan trắc tự động thực hiện quan trắc các yếu tố hướng, tốc độ gió, lượng mưa, bức xạ nhiệt, bức xạ mặt trời để đảm bảo an toàn đối với hoạt động của công trình.

2.2. Kết quả kiểm tra đối với công trình Cáp treo Nữ hoàng

Tại thời điểm kiểm tra, Công ty trách nhiệm hữu hạn Mặt trời Hạ Long (Chủ công trình Cáp treo Nữ hoàng) đã tổ chức quan trắc khí tượng thủy văn theo quy định đối với chủ công trình phải quan trắc khí tượng thủy văn theo quy định đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật về: vị trí lắp đặt; các yếu tố quan trắc và tần suất quan trắc; các thiết bị được kiểm định theo yêu cầu, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng theo đúng quy định. Tuy nhiên, việc cung cấp thông tin, dữ liệu, số liệu quan trắc về Sở Tài nguyên và môi trường tỉnh Quảng Ninh và Tổng cục Khí tượng Thủy văn theo quy định chưa được thực hiện; công ty chưa ban hành quyết định thành lập trạm khí tượng thủy văn chuyên dùng và chưa thông báo việc thành lập trạm tới các cơ quan chức năng theo quy định.

3. Kết quả kiểm tra việc thực hiện các quy định về khai thác, sử dụng thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn

Đoàn Kiểm tra đã tiến hành kiểm tra việc khai thác, sử dụng và thẩm định thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn trong quá trình lập dự án, thiết kế 07 dự án giao thông và 10 dự án thủy lợi, kết quả kiểm tra cụ thể như sau:

3.1. Đối với các dự án công trình giao thông

a) Đối với nhóm các dự án:

- Dự án: Cầu Bắc Luân II.

- Dự án thành phần 3: Xây dựng đường cao tốc đoạn Cẩm Hải – Vân Đồn thuộc dự án Đường cao tốc Hạ Long – Vân Đồn và cải tạo, nâng cấp quốc lộ 18 đoạn Hạ Long – Mông Dương.

- Dự án: Đường nối thành phố Hạ Long với cầu Bạch Đằng.

- Dự án: Đường nối từ đường cao tốc Hạ Long - Hải Phòng đến khu công nghiệp Nam Tiền Phong.

Các dự án trên không thuộc đối tượng xem xét kiểm tra do đây là các dự án được phê duyệt tại thời điểm trước khi Luật khí tượng thủy văn có hiệu lực.

b) Đối với nhóm các dự án:

- Dự án: Tuyến đường từ Cảng hàng không Quảng Ninh đến khu phức hợp nghỉ dưỡng, giải trí cao cấp, khu kinh tế Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh do Sở Giao thông vận tải làm chủ đầu tư

- Dự án: Nâng cấp một số ngầm tràn trên đường tỉnh 330, huyện Ba Chẽ - Do Sở Giao thông vận tải làm chủ đầu tư

- Dự án: Cầu dẫn, bến du thuyền và các hạng mục công trình đảm bảo hoạt động bến cảng số 1 thuộc Cảng khách quốc tế Hòn Gai tại phường Bãi Cháy do Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ninh làm chủ đầu tư

* Về việc sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn:

Các dự án trên đều sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn trong quá trình thiết kế, lập dự án, riêng dự án “Cầu dẫn, bến du thuyền và các hạng mục công trình đảm bảo hoạt động bến cảng số 1 thuộc Cảng khách quốc tế Hòn Gai tại phường Bãi Cháy” sử dụng dữ liệu không đảm bảo tính cập nhật (chuỗi số liệu chỉ đến năm 2009). Trong tất cả các dự án trên, chủ đầu tư và đơn vị tư vấn không xuất trình và chứng minh được nguồn gốc tài liệu, không xác định được cơ quan cung cấp tài liệu là chưa thực hiện đúng quy định tại khoản 1, Điều 22 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thủy văn.

* Về công tác thẩm định, thẩm tra, đánh giá nguồn gốc thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn:

Các dự án trên do Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ninh thẩm định, trong báo cáo thẩm định dự án không đề cập đến nội dung thẩm định, thẩm tra, đánh giá nguồn gốc thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn là chưa thực hiện đúng quy định tại khoản 2, Điều 29 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thủy văn.

3.2. Đối với các dự án thuộc lĩnh vực thủy lợi

a) Đối với dự án “Nâng cấp hệ thống đê Quan Lạn, huyện Vân Đồn” là dự án không thuộc đối tượng xem xét kiểm tra do dự án được phê duyệt tại thời điểm trước khi Luật khí tượng thủy văn có hiệu lực.

b) Đối với dự án “Sửa chữa và nâng cao an toàn đập WB8”

* Về việc sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn:

Dự án đã sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn trong quá trình thiết kế, lập dự án; thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn có nguồn gốc rõ ràng, đầy đủ; đơn vị tư vấn thiết kế đã thực hiện nộp phí sử dụng tài liệu theo quy định.

* Về công tác thẩm định, thẩm tra, đánh giá nguồn gốc thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn:

Dự án trên do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ninh thẩm định, trong báo cáo thẩm định dự án đã đề cập đến nội dung thẩm định, thẩm tra, đánh giá nguồn gốc thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn theo đúng quy định hiện hành. c) Đối với nhóm các dự án do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ninh làm chủ đầu tư, gồm:

- Dự án: Xây dựng bổ sung tràn số 2 và hệ thống quan trắc cảnh báo lũ đảm bảo an toàn hồ chứa nước Đầm Hà Động và vùng hạ du, huyện Đầm Hà.

- Dự án: Khu neo đậu tránh trú bão cho tàu, thuyền phường Cẩm Thủy, thành phố Cẩm Phả.

- Dự án: Bến cập tàu tránh trú bão cho tàu thuyền khu vực xã Tiến Tới huyện Hải Hà.

- Dự án Tiêu thoát nước khu vực đền và khu Láng Cà thuộc các xã Hồng Thái Đông, thị xã Đông Triều và khu vực phía Bắc phường Phương Nam, thành phố Uông Bí.

- Dự án: Cải tạo nâng cấp các kênh tiêu chính, kết hợp xử lý môi trường khu vực Hà Bắc trên địa bàn thị xã Quảng Yên.

- Dự án: Khu neo đậu tránh trú bão cấp vùng kết hợp cảng cá loại I Vân Đồn.

- Dự án: Cải tạo, nâng cấp vị trí xung yếu đê Đồng Rui, huyện Tiên Yên.

- Dự án Đầu tư xây dựng Hồ Khe Giữa xã Dương Huy, thành phố Cẩm Phả.

* Về việc sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn:

Các dự án trên đều sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn trong quá trình thiết kế, lập dự án, riêng dự án “Đầu tư xây dựng Hồ Khe Giữa xã Dương Huy, thành phố Cẩm Phả” sử dụng dữ liệu không đảm bảo tính cập nhật (chuỗi số liệu chỉ đến năm 1974). Trong tất cả các dự án trên, chủ đầu tư và đơn vị tư vấn không chứng minh được nguồn gốc tài liệu, không xác định được cơ quan cung cấp tài liệu là chưa thực hiện đúng quy định tại khoản 1, Điều 22 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thủy văn.

* Về công tác thẩm định, thẩm tra, đánh giá nguồn gốc thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn:

Các dự án trên do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ninh thẩm định, trong báo cáo thẩm định dự án không đề cập đến nội dung thẩm định, thẩm tra, đánh giá nguồn gốc thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn là chưa thực hiện đúng quy định tại khoản 2, Điều 29 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thủy văn.

Văn phòng TCKTTV