Vào năm 2022, lần đầu tiên, lượng điện năng được tạo ra từ gió và mặt trời nhiều hơn so với khí đốt tự nhiên ở Liên minh Châu Âu (Ảnh: Jutta Benzenberg/ World Bank)
Châu Âu đã nóng lên nhanh gấp đôi so với mức trung bình toàn cầu kể từ những năm 1980, với thời tiết khắc nghiệt gây ra nhiều ca tử vong và gián đoạn kinh tế.
Theo một báo cáo do Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) và Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus của Liên minh Châu Âu đưa ra, trong năm 2022, nhiều quốc gia trong khu vực đã trải qua một năm nóng nhất được ghi nhận nhưng việc mở rộng sử dụng năng lượng tái tạo đã mang lại một lớp lót bạc. Nhiệt độ cực cao, hạn hán và cháy rừng, sóng nhiệt trên biển, sông băng tan chảy chưa từng có - báo cáo về Tình trạng Khí hậu ở Châu Âu năm 2022, cho thấy tình trạng nóng lên nhanh chóng trong nhiều thập kỷ đã có tác động sâu rộng đến kết cấu kinh tế xã hội và hệ sinh thái của khu vực.
Biến đổi khí hậu
Vào năm 2022, nhiệt độ khu vực này cao hơn khoảng 2,3°C so với mức trung bình thời kỳ tiền công nghiệp được sử dụng làm cơ sở cho Thỏa thuận Paris. Báo cáo nhấn mạnh biến đổi khí hậu đang gây ra những thiệt hại lớn về con người, kinh tế và môi trường. Tổng thư ký WMO cho biết: “Mùa hè là mùa nóng nhất từng được ghi nhận: nhiệt độ cao làm trầm trọng thêm tình trạng hạn hán nghiêm trọng và lan rộng, gây ra các vụ cháy rừng dữ dội dẫn đến khu vực bị cháy lớn thứ hai được ghi nhận và dẫn đến hàng nghìn ca tử vong do nhiệt quá mức”, giáo sư Petteri Taalas nêu bật những phát hiện.
Các chỉ số đáng lo ngại
Bỉ, Pháp, Đức, Ireland, Ý, Luxembourg, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Thụy Sĩ và Anh đã có một năm nóng nhất được ghi nhận vào năm ngoái và mùa hè ở châu Âu là nóng nhất từng được ghi nhận. Nhiệt độ trung bình hàng năm năm 2022 của châu Âu nằm trong khoảng từ mức cao thứ hai đến mức cao thứ tư được ghi nhận, với mức chênh lệch khoảng 0,79 °C so với mức trung bình của giai đoạn 1991–2020.
Với lượng mưa dưới mức trung bình trên phần lớn khu vực vào năm 2022, Pháp có thời tiết khô hạn nhất từ tháng 1 đến tháng 9 và Anh có thời tiết khô hạn nhất từ tháng 1 đến tháng 8 kể từ năm 1976, gây ra những hậu quả sâu rộng đối với sản xuất nông nghiệp và năng lượng. Dự trữ nước của Tây Ban Nha đã giảm xuống còn 41,9% tổng công suất vào ngày 26 tháng 7, với công suất thậm chí còn thấp hơn ở một số lưu vực. Các sông băng ở châu Âu đã mất khoảng 880 km khối băng từ năm 1997 đến năm 2022. Dãy núi Alps bị ảnh hưởng nặng nề nhất, với độ dày băng giảm trung bình là 34 mét. Vào năm 2022, các sông băng ở dãy Alps đã trải qua sự mất mát khối lượng kỷ lục mới chỉ trong một năm, do tuyết rơi vào mùa đông thấp, mùa hè cực kỳ ấm áp và bụi từ sa mạc Sahara. Sự tan chảy của dải băng Greenland đã góp phần làm tăng mực nước biển trung bình toàn cầu khoảng 14,9 mm. Và theo các đánh giá khoa học, các khu vực này tiếp tục giảm khối lượng trong suốt năm 2022, báo cáo của WMO cho biết. Nhiệt độ mặt nước biển trung bình trên khắp Bắc Đại Tây Dương là ấm nhất từng được ghi nhận và phần lớn các vùng biển trong khu vực bị ảnh hưởng bởi sóng nhiệt biển mạnh. Tốc độ nóng lên của bề mặt đại dương, đặc biệt là ở phía đông Địa Trung Hải, Baltic, Biển Đen và phía nam Bắc Cực, cao hơn ba lần so với mức trung bình toàn cầu.
Tử vong liên quan đến thời tiết
Căng thẳng nhiệt kỷ lục mà người châu Âu trải qua năm ngoái là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến những cái chết quá mức liên quan đến thời tiết. Dựa trên thông tin trong Cơ sở dữ liệu về các sự kiện khẩn cấp (EM-DAT), các mối nguy hiểm liên quan đến khí tượng, thủy văn và khí hậu ở Châu Âu vào năm 2022 đã dẫn đến 16.365 trường hợp tử vong được báo cáo và ảnh hưởng trực tiếp đến 156.000 người. Các đồng tác giả của báo cáo đã cảnh báo về nhiều thảm họa hơn sẽ xảy ra, vì những con số đáng báo động “không thể được coi là sự xuất hiện một lần hoặc một điều kỳ lạ của khí hậu”. Tiến sĩ Carlo Buontempo, Giám đốc Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus cho biết: “Hiểu biết hiện tại của chúng tôi về hệ thống khí hậu và sự tiến hóa của nó cho chúng tôi biết rằng những loại sự kiện này là một phần của mô hình sẽ khiến căng thẳng nhiệt cực đoan xảy ra thường xuyên hơn và dữ dội hơn trên toàn khu vực”.
Hy vọng từ năng lượng tái tạo
Báo cáo cũng nhấn mạnh tác động của các kiểu thời tiết khắc nghiệt ở châu Âu đối với cung, cầu và cơ sở hạ tầng của hệ thống năng lượng châu Âu. Tuy nhiên, trong một dấu hiệu của hy vọng cho tương lai, năng lượng tái tạo tạo ra nhiều điện hơn so với khí đốt tự nhiên vào năm ngoái. Năng lượng gió và mặt trời tạo ra 22,3% điện năng của Liên minh Châu Âu vào năm 2022, trong khi khí đốt tự nhiên chiếm 20%. “Lần đầu tiên, nhiều điện được tạo ra từ gió và mặt trời hơn so với khí hóa thạch ở EU. Ông Taalas cho biết, việc tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo và các nguồn năng lượng ít carbon là rất quan trọng để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Biên dịch: Tạp chí KTTV
.png)
.png)
.jpg)
